Ngành ngân hàng Việt Nam đang trải qua bước ngoặt quan trọng trong hành trình chuyển đổi số. Sau nhiều năm tập trung vào số hóa giao dịch, hiện đại hóa hệ thống lõi và mở rộng kết nối với các hệ sinh thái tài chính, các tổ chức tín dụng giờ đây tiến tới giai đoạn mới: vận hành bằng trí tuệ nhân tạo (AI).

Theo TS. Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, AI sẽ không chỉ là một công nghệ hỗ trợ mà là năng lực tổ chức mới, giúp ngành ngân hàng bứt phá về năng suất, chất lượng dịch vụ và năng lực cạnh tranh trong khu vực.

Trong bài phát biểu tại tọa đàm “Ngân hàng số Việt Nam trong kỷ nguyên AI – Cơ hội bứt phá tăng trưởng vượt trội” ngày 6/11, ông Hùng cho rằng trí tuệ nhân tạo đang mở ra bốn giá trị lớn cho ngân hàng Việt Nam: tăng trưởng chất lượng, vận hành tinh gọn, quản trị rủi ro chủ động và củng cố niềm tin tuân thủ.

AI cho phép các ngân hàng thiết kế hành trình khách hàng siêu cá nhân hóa, nâng cao hiệu quả bán chéo, giảm tỷ lệ rời bỏ, đồng thời tự động hóa quy trình từ đầu đến cuối để tiết kiệm chi phí và nâng năng suất lao động. Ở khía cạnh quản trị, AI giúp phát hiện gian lận theo thời gian thực, mô hình hóa rủi ro linh hoạt và tăng cường an ninh mạng, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển an toàn của hệ thống.

Theo nghiên cứu của Deloitte, các ngân hàng hàng đầu thế giới có thể cải thiện hiệu suất kinh doanh từ 27% đến 35% nhờ ứng dụng AI, với doanh thu trên mỗi nhân viên tăng thêm tới 3,5 triệu USD vào năm 2026. Những con số này cho thấy sức mạnh thực tiễn của công nghệ khi được triển khai đồng bộ và có chiến lược.

Tại Việt Nam, nhiều ngân hàng như Vietcombank, MB, Techcombank hay VPBank đã bắt đầu áp dụng AI trong nhận diện khách hàng điện tử, chatbot tự động tư vấn, phân tích dữ liệu hành vi, cảnh báo gian lận. Dù ở mức độ khác nhau, các giải pháp này đều đang giúp ngân hàng nâng cao chất lượng phục vụ, tối ưu vận hành và cải thiện trải nghiệm người dùng.

Tuy vậy, để biến tiềm năng thành kết quả, ngành ngân hàng phải vượt qua nhiều thách thức. Dữ liệu hiện vẫn là điểm nghẽn lớn khi thông tin khách hàng còn phân tán, thiếu đồng nhất, gây khó cho việc huấn luyện mô hình AI. Bên cạnh đó, ngân hàng cần cân bằng giữa yếu tố con người và tự động hóa, bởi công nghệ có thể thay thế thao tác nhưng không thể thay thế cảm xúc và đạo đức nghề nghiệp.

Việc nâng cao kỹ năng số, đào tạo đội ngũ am hiểu công nghệ và nghiệp vụ, cùng xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo trong tổ chức là yêu cầu cấp thiết. Sự hợp tác chặt chẽ giữa ngân hàng, cơ quan quản lý, các công ty fintech và đối tác công nghệ cũng đóng vai trò quyết định để đổi mới nhanh mà vẫn đảm bảo an toàn, tuân thủ và bền vững.

Việt Nam hiện có nhiều yếu tố thuận lợi để phát triển AI trong ngành ngân hàng. Một thị trường trẻ, tỷ lệ sử dụng di động cao, tinh thần đón nhận công nghệ mạnh mẽ cùng với quyết tâm số hóa từ Chính phủ tạo thành nền tảng lý tưởng.

Ngân hàng Nhà nước cũng đang hoàn thiện khung quản trị AI theo cấp độ rủi ro, đồng thời triển khai các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân và thanh toán không dùng tiền mặt, tạo hành lang pháp lý cho việc ứng dụng AI an toàn và minh bạch.

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, AI không chỉ giúp ngân hàng tiết kiệm chi phí hay tăng tốc xử lý mà còn mở ra năng lực thấu hiểu và dự đoán hành vi khách hàng ở quy mô chưa từng có. Khi trí tuệ nhân tạo được tích hợp vào mọi quy trình từ phân tích dữ liệu, xét duyệt tín dụng đến chăm sóc khách hàng, ngân hàng sẽ vận hành như một cơ thể có “trí tuệ tập thể”, linh hoạt và chính xác hơn.

Với nền tảng vững chắc và định hướng rõ ràng, ngành ngân hàng Việt Nam hoàn toàn có cơ hội biến AI thành năng lực tổ chức thực thụ, tạo bước nhảy vọt về năng suất, chất lượng dịch vụ và sức cạnh tranh trên bản đồ tài chính khu vực.