Khi “phân tích cổ phiếu” chỉ còn là vài chục giây video trên Tiktok

Trong thế giới tài chính ngày nay, ranh giới giữa phân tích đầu tư và nội dung giải trí đang dần biến mất. Chỉ cần vài cú vuốt trên TikTok, người trẻ có thể xem hàng chục video “phân tích” cổ phiếu, hướng dẫn đầu tư hay gợi ý danh mục sinh lời. Đó chính là kỷ nguyên của “Finfluencer” - những người làm tài chính bằng nội dung, chứ không nhất thiết bằng kiến thức chuyên môn.

Trên nền tảng TikTok, hashtag #chungkhoan hay #dautu đã thu hút hàng trăm triệu lượt xem. Nhiều clip chỉ vài chục giây với biểu đồ nến đang đi lên, những lời hô “chuẩn bị x2”, “gom ngay kẻo lỡ sóng” cũng đủ khiến lượng lớn người xem lao vào mua cổ phiếu.

Theo khảo sát của YouGov năm 2025, hơn 68% nhà đầu tư Gen Z tại châu Á thừa nhận họ từng ra quyết định đầu tư sau khi xem video trên mạng xã hội. Ở Việt Nam, xu hướng này ngày càng phổ biến, đầu tư không chỉ là tìm lợi nhuận mà đã trở thành một phần của lối sống số.

Nếu trước đây, nhà đầu tư dựa vào báo cáo tài chính, phân tích cơ bản hay nhận định chuyên gia thì giờ đây, AI và thuật toán đang đóng vai trò “người dẫn đường” mới. Các nền tảng mạng xã hội không đánh giá nội dung theo độ chính xác mà theo mức độ tương tác. Clip càng giật gân, càng nhiều cảm xúc, càng được đề xuất rộng rãi. Cơ chế ấy vô tình biến thị trường đầu tư thành một “sân khấu thuật toán”, nơi cảm xúc lan nhanh hơn lý trí.

Hậu quả là không ít người mua bán cổ phiếu chỉ vì thấy… video đang “hot”. Nhiều cổ phiếu tăng mạnh ngắn hạn nhờ hiệu ứng mạng xã hội, nhưng rơi thảm hại khi “trend” qua đi. Ở Mỹ, Ủy ban Chứng khoán (SEC) đã phải cảnh báo hiện tượng finfluencer marketing - những KOL tài chính quảng bá cổ phiếu mà không công khai lợi ích.

Tại Việt Nam, các “room” đầu tư Telegram, nhóm Facebook hay clip TikTok “chia sẻ bí kíp đầu tư” cũng đang nở rộ, khiến ranh giới giữa kiến thức và quảng cáo ngày càng mờ nhạt.

Học đầu tư từ TikTok không sai nhưng cần giữ vững lý trí và biết kiểm chứng

Tuy vậy, không thể chỉ nhìn nhận thế hệ trẻ bằng cái nhìn phê phán. Gen Z không lười phân tích, họ chỉ đầu tư theo cách phù hợp với thời đại mình sống. Họ tin vào tốc độ, công nghệ và sự dân chủ hóa thông tin.

Một ứng dụng AI có thể tóm tắt hàng trăm báo cáo doanh nghiệp trong vài giây; một video 30 giây có thể truyền tải khái niệm phức tạp theo cách dễ hiểu và hấp dẫn hơn. Với họ, đầu tư vừa là kiếm tiền, vừa là khẳng định cá tính “tôi hiểu thị trường, tôi bắt trend”.

Nhưng sự tiện lợi ấy cũng mang lại rủi ro. Thông tin sai lệch lan nhanh hơn bao giờ hết. Nhiều người nhầm lẫn giữa “nội dung đầu tư” và “tư vấn đầu tư”. Khi ra quyết định dựa trên cảm xúc hoặc “niềm tin thuật toán”, nhà đầu tư dễ rơi vào bẫy tâm lý quen thuộc: mua vì sợ bỏ lỡ, bán vì sợ thua lỗ và cuối cùng mất cả cơ hội lẫn tiền.

Sự trỗi dậy của Finfluencer và công nghệ AI là tất yếu, phản ánh quá trình số hoá trong tài chính. Song, trong thế giới nơi nội dung được tạo ra từng giây và lan toả theo cảm xúc, giữ được tư duy phản biện là kỹ năng sống còn.

Đầu tư bằng dữ liệu không sai, nhưng cần biết nguồn dữ liệu đến từ đâu. Học qua video không sai, nhưng phải biết người nói là ai. Thuật toán có thể gợi ý, nhưng không thể chịu trách nhiệm.

Nhà đầu tư thông minh sẽ không quay lưng với TikTok hay AI, mà học cách tận dụng chúng như công cụ phân tích nhanh, rồi kiểm chứng bằng dữ kiện thật. Một video viral có thể khiến cổ phiếu tăng trong ngắn hạn, nhưng chỉ có lợi nhuận và dòng tiền bền vững mới giữ được giá trị dài lâu.

Sự xuất hiện của Finfluencer khiến đầu tư trở nên gần gũi và phổ biến hơn, giúp thế hệ trẻ bước vào thế giới tài chính dễ dàng hơn bao giờ hết. Nhưng giữa biển thông tin nhiễu loạn ấy, mỗi người cần học cách làm nhà phân tích cho chính mình.

Trong thời đại mà AI và thuật toán có thể “gợi ý” mọi quyết định, bài học lớn nhất vẫn không đổi: đầu tư cần hiểu, không cần nhanh và cảm xúc dù mạnh đến đâu cũng không thể thay thế lý trí.