Đại biểu kiến nghị không ép buộc đổi tên khi nhập quốc tịch

Chiều 29/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam.

Đề xuất giữ tên gốc, mở rộng điều kiện nhập quốc tịch

Góp ý dự luật, Đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Đoàn Thái Nguyên) nêu rõ, hiện có khoảng 6 triệu người Việt Nam đang sinh sống ở nước ngoài. Quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước là thu hút lực lượng trí thức, tinh hoa kiều bào trở về cống hiến cho đất nước. Do đó, việc cho phép công dân có hai quốc tịch là phù hợp với xu thế hội nhập và cần được khuyến khích. Theo ông, việc mở hành lang pháp lý để người Việt Nam có thể mang hai quốc tịch là cần thiết, giúp bảo đảm quyền lợi cá nhân và tạo điều kiện để đóng góp vào lợi ích đất nước.

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên. Ảnh: VPQH

Về tên gọi trong Luật Quốc tịch, ông Thành cho rằng, một số quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản quy định tên người nhập tịch phải mang yếu tố bản địa. Tuy nhiên, nhiều quốc gia khác như Pháp, Mỹ lại cho phép người nhập tịch giữ yếu tố truyền thống trong tên, tạo ra những cái tên như Martin Nguyễn hay Robert Tân. "Quy định của ta không nên quá cứng nhắc, chỉ cho phép dùng tên bằng tiếng Việt. Có thể cho phép tên Việt hóa linh hoạt để bảo đảm hội nhập quốc tế và thuận tiện trong công tác quản lý", ông nói.

Ông dẫn chứng cụ thể trường hợp cầu thủ Rafaelson Bezerra Fernandes đổi tên thành Nguyễn Xuân Sơn khi nhập tịch. Theo ông, điều này làm mất dấu hiệu gốc tích, ảnh hưởng đến khả năng nhận diện và quản lý. "Cần cân nhắc quy định để vừa phù hợp với thông lệ quốc tế, vừa thuận lợi cho công tác quản lý và nhận diện nguồn gốc người nhập tịch qua tên gọi", ông Thành đề xuất.

Băn khoăn về đổi tên và nguyên tắc quốc tịch duy nhất trong khu vực công

Đại biểu Nguyễn Văn Thân (Đoàn Thái Bình) nhấn mạnh: Nhà nước cần quan tâm đến nguyện vọng của kiều bào. Sau gần 50 năm thống nhất đất nước, nhiều thế hệ con cháu người Việt sinh ra và lớn lên ở nước ngoài. Trong bối cảnh hiện nay, với nhiều nghị quyết đúng đắn của Đảng và Nhà nước, ngày càng nhiều người Việt ở nước ngoài bày tỏ mong muốn được nhập quốc tịch và quay về làm việc tại Việt Nam.

Đại biểu Nguyễn Văn Thân - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình. Ảnh: VPQH

“Tôi có liên hệ nhiều với cộng đồng người Việt ở Đông Âu, đặc biệt là tại Ba Lan. Họ thường xuyên gọi điện hỏi tôi về dự thảo luật này. Khi tôi giải thích thì ai cũng rất phấn khởi. Ngay cả thế hệ cao tuổi hay thế hệ thứ ba tại Mỹ, Đông Âu cũng đang chờ đợi”, ông Thân nói.

Đồng tình với ý kiến của đại biểu Nguyễn Lâm Thành, ông Thân bày tỏ băn khoăn về quy định buộc người nhập quốc tịch phải đổi sang tên tiếng Việt. “Đó là nguyện vọng cá nhân. Kể cả tên nước ngoài cũng không có vấn đề gì. Nếu họ muốn giữ tên gốc thì đó là quyền chính đáng, còn nếu muốn chọn tên Việt thì cũng nên là sự tự nguyện, không nên bắt buộc”, ông nhấn mạnh.

Về quy định yêu cầu những người làm việc trong các cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội phải từ bỏ quốc tịch nước ngoài, ông Thân cho rằng quy định này nên được xem xét lại vì không còn phù hợp với xu thế toàn cầu. “Ở nhiều nước, họ không bắt buộc từ bỏ quốc tịch cũ. Chúng ta cũng nên cân nhắc lại quy định này cho phù hợp với thời đại và xu hướng hội nhập”, ông Thân nói.

Bày tỏ sự đồng tình với việc mở rộng điều kiện nhập quốc tịch, ông Thân khẳng định đây là nguyện vọng chính đáng của cộng đồng người Việt yêu nước ở nước ngoài. Ông cho rằng số người lợi dụng quốc tịch để mưu đồ xấu là rất ít, trong khi Nhà nước có đủ năng lực để kiểm soát, ngăn chặn. “Cần tạo cơ chế tinh gọn, quy định rõ ràng để khuyến khích bà con trở về góp phần xây dựng đất nước”, ông nhấn mạnh.

Giữ nguyên tắc quốc tịch duy nhất với khu vực đặc thù

Góp ý từ thực tiễn địa phương, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) cho biết, TP. Hồ Chí Minh và một số địa phương hiện đang tiếp nhận lượng lớn người gốc Việt trở về, trong đó có cả trường hợp bị trục xuất vì vi phạm pháp luật ở nước ngoài. Đáng chú ý, Bộ Công an thống kê còn hơn 31.117 người gốc Việt đang sinh sống tại Việt Nam nhưng không quốc tịch, không giấy tờ, không được đi học hay khám chữa bệnh. “Mở rộng điều kiện nhập quốc tịch sẽ là bước tiến lớn, giúp giải quyết tình trạng pháp lý kéo dài, đồng thời thể hiện sự nhân văn sâu sắc”, ông nói.

Ông Mai cũng cho rằng, quy định “trên lãnh thổ Việt Nam, chỉ công nhận quốc tịch Việt Nam” là cần thiết, đảm bảo xử lý hiệu quả các vụ việc có yếu tố nước ngoài. Đặc biệt là những hành vi vi phạm hình sự liên quan đến quốc tịch kép như rửa tiền, tội phạm công nghệ cao hay lừa đảo xuyên quốc gia.

Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo, khi số lượng người nhập quốc tịch tăng, cần có đánh giá tác động đến các quan hệ dân sự như đầu tư, thừa kế, sở hữu bất động sản để có cơ chế quản lý phù hợp.

“Khi pháp luật mở lối, Tổ quốc dang tay. Hãy trở về với tinh thần yêu nước và trách nhiệm công dân, cùng góp sức xây dựng Việt Nam hùng cường”, ông nói đầy xúc động.

Vẫn duy trì nguyên tắc một quốc tịch, nhưng có điều chỉnh linh hoạt

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh làm rõ ý kiến về mối quan hệ giữa Nhà nước và công dân. Theo dự thảo, một số nhóm đối tượng như người ứng cử, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ theo nhiệm kỳ; người làm việc trong các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương và địa phương; người làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập; người làm trong các tổ chức cơ yếu; người tham gia lực lượng vũ trang… phải chỉ có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam và phải thường trú tại Việt Nam.

Tuy nhiên, có quy định linh hoạt: trừ trường hợp có lợi cho Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và không gây phương hại đến lợi ích quốc gia, giao Chính phủ quy định chi tiết.

Theo Bộ trưởng Bộ Tư phá, Luật Quốc tịch xuyên suốt vẫn duy trì nguyên tắc một quốc tịch. Ảnh: VPQH

Bộ trưởng Bộ Tư pháp nhấn mạnh, vấn đề quốc tịch mang tính chính trị pháp lý. Luật Quốc tịch xuyên suốt vẫn duy trì nguyên tắc một quốc tịch.

Song, để thu hút người gốc Việt và những người có trình độ cao về phục vụ phát triển đất nước, dự thảo nới lỏng điều kiện, thông thoáng hơn trong việc nhập tịch. Tuy nhiên, một số khu vực công yêu cầu điều kiện chặt chẽ hơn.

"Chính vì vậy, dự thảo luật quy định cụ thể với nhóm đối tượng nêu trên, nhưng cũng linh hoạt phù hợp với tư duy đổi mới, đảm bảo quyền chủ quyền quốc gia tuyệt đối về quốc tịch", Bộ trưởng cho hay.

Về tên bằng tiếng Việt hoặc tên dân tộc thiểu số, nhiều đại biểu đề nghị cho phép người nhập quốc tịch giữ nguyên tên, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho rằng đây là ý kiến hợp lý và sẽ tiếp thu để báo cáo Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội.