Hơn nửa thế kỷ hợp tác và những dấu ấn tích cực
Việt Nam và Nhật Bản thiết lập quan hệ ngoại giao từ năm 1973 và hai nước đã nâng tầm Đối tác Chiến lược Toàn diện vào năm 2023.
Diễn đàn Việt Nam - Nhật Bản 2025 diễn ra tại Hà Nội vào ngày 3/10. Ảnh: NH
Phát biểu tại Diễn đàn Việt Nam - Nhật Bản 2025 với chủ đề “Quan hệ Đối tác Việt Nam – Nhật Bản: Hợp tác và phát triển trong bối cảnh toàn cầu biến động” do Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội - ĐHQGHN) phối hợp với Hiệp hội Tương lai châu Á (AFA) tổ chức vào sáng 3/10, tại Hà Nội, PGS.TS Nguyễn Anh Thu - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế (ĐHQGHN) cho rằng: Năm 2025 đánh dấu 52 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản và gần hai năm kể từ khi hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện.
“Trong hơn nửa thế kỷ qua, Nhật Bản luôn là một trong những đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam trên nhiều lĩnh vực: Chính trị, thương mại, đầu tư, văn hóa và xã hội” - PGS. TS Nguyễn Anh Thu thông tin.
Cụ thể hơn về kết qủa hợp tác giữa hai nước trong thời gian qua, PGS. TS Nguyễn Anh Thu cho rằng, năm 2024, kim ngạch thương mại song phương hai nước đạt 46,2 tỷ USD. Nhật Bản cũng là một trong những nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam, với tổng vốn FDI lũy kế hiện đã vượt 70 tỷ USD, trải rộng từ sản xuất, dịch vụ đến thương mại.
Trong hợp tác phát triển, Nhật Bản tiếp tục là nhà tài trợ ODA lớn nhất cho Việt Nam. Trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, hiện có hàng chục nghìn sinh viên Việt Nam đang theo học tại Nhật Bản.
“Những con số này không chỉ phản ánh bề rộng mà còn thể hiện chiều sâu và hiệu quả của quan hệ hợp tác Việt Nam - Nhật Bản, ngày càng bền chặt theo thời gian” - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế (ĐHQGHN) khẳng định.
PGS.TS Nguyễn Anh Thu - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội phát biểu tại diễn đàn. Ảnh: NH
Cũng nói về kết quả hợp tác Việt Nam - Nhật Bản trong những năm qua, ông Tạ Đức Minh - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Nhật Bản đánh giá: Nhật Bản là nhà tài trợ ODA lớn nhất cho Việt Nam với 2.700 tỷ Yên vốn vay ưu đãi, gần 100 tỷ Yên viện trợ không hoàn lại và khoảng 180 tỷ Yên hỗ trợ kỹ thuật.
“Nguồn vốn này đã góp phần quan trọng trong việc xây dựng hạ tầng quy mô lớn của Việt Nam: Hệ thống giao thông, cầu cảng, đường cao tốc, sân bay, nhà máy điện, cũng như hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và chuyển giao công nghệ tiên tiến. Nhờ đó, ODA Nhật Bản không chỉ tạo động lực phát triển kinh tế mà còn thúc đẩy môi trường đầu tư bền vững, góp phần thu hút thêm các nhà đầu tư nước ngoài khác vào Việt Nam” - ông Tạ Đức Minh khẳng định.
Sự kiện thu hút sự tham gia của nhiều chuyên gia đến từ Nhật Bản. Ảnh: NH
Triển vọng hợp tác tích cực trong kỷ nguyên mới
Theo PGS. TS Nguyễn Anh Thu, hiện nay, Việt Nam - Nhật Bản cùng tham gia 4 Hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương gồm: Hiệp định Đối tác Kinh tế Việt Nam - Nhật Bản (VJEPA), Hiệp định Đối tác Toàn diện ASEAN - Nhật Bản (AJCEP), Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP).
Các hiệp định này đang thúc đẩy thương mại, đầu tư Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ hơn nữa. Theo đó, ông Tạ Đức Minh cho rằng, 7 tháng năm 2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam với Nhật Bản đạt gần 28,92 tỷ USD, tăng 9,57% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, xuất khẩu hàng hóa từ Việt Nam sang Nhật Bản đạt 15,15 tỷ USD, tăng 10,04% so với cùng kỳ năm 2025.
Nhập khẩu của Việt Nam từ Nhật Bản đạt hơn 13,77 tỷ USD, tăng 9,06% so với cùng kỳ năm 2024. Việt Nam xuất siêu sang Nhật Bản trong 7 tháng đầu năm 2025 là 1,37 tỷ USD, tăng 20,96% so với cùng kỳ năm 2024.
Về đầu tư, riêng 8 tháng đầu năm 2025, vốn đầu tư trực tiếp từ Nhật Bản đăng ký mới vào Việt Nam đạt 877,9 triệu USD, chiếm 8% tổng vốn đăng ký mới vào Việt Nam.
“Đây là một tín hiệu rất khả quan cho thấy, các nhà đầu tư Nhật Bản vẫn xem Việt Nam là một điểm đến đầu tư hấp dẫn và an toàn trong thời gian tới” - ông Tạ Đức Minh khẳng định.
Cũng nói về những triển vọng hợp tác kinh tế Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, ông NAKASHIMA Yusuke, Bí thư thứ hai, Ban Báo chí và Văn hóa - Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam cho rằng: Năm 2023, Chính phủ hai nước Nhật Bản và Việt Nam đã nâng cấp khuôn khổ hợp tác song phương lên thành “Đối tác Chiến lược Toàn diện”.
Hơn nữa, vào cuối tháng 4/2025, Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru đã thăm chính thức Việt Nam và tiến hành hội đàm với Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Trong văn kiện kết quả của cuộc hội đàm, hai bên đã thống nhất thúc đẩy tăng cường quan hệ kinh tế thông qua cải thiện môi trường đầu tư, hợp tác phát triển cơ sở hạ tầng, cũng như đẩy mạnh hợp tác toàn diện về các vấn đề quốc tế. Đây là những tín hiệu tích cực cho tăng cường hợp tác giữa hai quốc gia trong thời gian tới.
Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản, ông Phạm Quang Hiệu cũng cho rằng, Việt Nam là đối tác quan trọng hàng đầu của Nhật Bản trong chiến lược hợp tác tại Đông Nam Á. Nhật Bản cam kết tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam thông qua hợp tác đầu tư, chuyển giao công nghệ, phát triển nguồn nhân lực và xây dựng hạ tầng hiện đại. Đồng thời, đánh giá cao vai trò của học giả và doanh nghiệp hai nước trong việc tạo nền tảng tri thức vững chắc cho hợp tác dài hạn.
Quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản được thiết lập từ năm 1973. Đến tháng 11/2023, quan hệ hai nước được nâng lên tầm Đối tác Chiến lược Toàn diện. Điều này sẽ mở ra cơ hội hợp tác toàn diện giữa hai quốc gia trong kỷ nguyên mới.