Đoàn Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam khảo sát hệ sinh thái thanh toán số tại Trung Quốc

29/11/2025 - 07:248 phút đọc

Chiến lược Thẻ và Quản trị Rủi ro trong Kỷ nguyên Thanh toán số tại ICBC

Mở đầu chương trình khảo sát, đoàn đã làm việc với Ngân hàng Công thương Trung Quốc (ICBC) về chiến lược thẻ và quản trị rủi ro.

ICBC là một trong những ngân hàng hàng đầu của Trung Quốc với hơn 700 triệu thẻ ghi nợ và 100 triệu thẻ tín dụng. Đại diện ICBC cho biết mô hình tổ chức hiện đặt khối Quản lý rủi ro và Phát triển chiến lược làm nòng cốt cho cả hoạt động thẻ tín dụng ở các chi nhánh nước ngoài lẫn phát triển sản phẩm nội địa.

Chiến lược thẻ của ICBC phát triển qua ba giai đoạn: (i) Giai đoạn trước năm 2001: tập trung phát triển hạ tầng cơ bản, xây dựng nền tảng cho hoạt động thẻ; (ii) Giai đoạn 2001 – 2020: bùng nổ thanh toán số, thẻ trở thành công cụ thanh toán phổ biến, song hành với sự phát triển là việc siết chặt các quy định phòng chống rửa tiền; (iii) Giai đoạn từ năm 2020 tới nay: giai đoạn mở rộng hệ sinh thái và kiểm soát rủi ro: ICBC đẩy mạnh việc triển khai đồng nhân dân tệ số (e-CNY) và QR code để tăng tiện lợi cho người dùng, đồng thời nâng cấp các biện pháp xác thực nhằm đối phó với tội phạm công nghệ cao ngày càng gia tăng.

Trước sức ảnh hưởng của các ví lớn như Alipay và WeChat Pay và xu hướng sử dụng các ví đang tăng mạnh, ICBC lựa chọn chiến lược hợp tác thay vì cạnh tranh. Cụ thể, ICBC chia sẻ các chiến lược như sau: (i) đẩy mạnh e-CNY và QR để thu hút người dùng quay lại kênh ngân hàng; (ii) tích hợp hướng dẫn thanh toán bằng thẻ trên các ứng dụng ví; (iii) đàm phán giảm phí cho khách hàng khi dùng thẻ trên nền tảng ví; (iv) khai thác dữ liệu hành vi người dùng từ đối tác; (v) mở rộng hợp tác với các ứng dụng phổ biến trong đời sống. Về hệ thống quản trị rủi ro, ICBC phân thành ba lớp: rủi ro tổng thể, rủi ro tín dụng và rủi ro hậu kiểm; việc tuân thủ được giám sát trực tiếp bởi Ngân hàng Trung ương Trung Quốc và cơ quan ban ngành, đặc biệt trong lĩnh vực ngoại hối và phòng chống rửa tiền.

ICBC cũng chia sẻ các thông tin về thị trường nội địa và quy định cơ quan quản lý Trung Quốc. Cụ thể, hiện nay, người dân Trung Quốc ưa chuộng thẻ UnionPay, các thương hiệu thẻ quốc tế chủ yếu phục vụ nhu cầu xuất cảnh. Ở chiều tuân thủ, ICBC cho biết cơ quan quản lý Trung Quốc năm 2024 ban hành quy định tối ưu hóa thanh toán không dùng tiền mặt, thúc đẩy e-CNY nhưng vẫn bảo đảm quyền lựa chọn tiền mặt cho người dân, đặc biệt là người cao tuổi; nguyên tắc vận hành được tóm gọn: “khoản nhỏ – thanh toán QR; khoản lớn – quẹt thẻ; không từ chối tiền mặt”.

Phát biểu tại buổi làm việc, ông Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh hệ sinh thái thanh toán số Trung Quốc cho thấy hiệu quả của đổi mới dựa trên chuẩn mở, dữ liệu và quy mô, đi liền kỷ luật tuân thủ. “Bài học cho Việt Nam là thúc đẩy hợp tác ngân hàng - ví - công nghệ, chuẩn hóa QR, eKYC nâng cao và phân tích gian lận gần thời gian thực” ông nói.

Theo định hướng bước tiếp theo, VNBA dự kiến tổng hợp khuyến nghị gồm: xây dựng chuẩn QR thống nhất và tăng tương thích xuyên biên giới (kết nối với UPI, mở rộng chấp nhận qua ví - NAPAS); thúc đẩy thẻ phi vật lý gắn eKYC và tokenization trên ứng dụng ngân hàng – ví; hình thành cơ chế chia sẻ dữ liệu rủi ro và khung phân tích gian lận gần thời gian thực; thí điểm mở rộng chấp nhận thanh toán xuyên biên giới ưu tiên QR và e-CNY trong khuôn khổ tuân thủ; tăng cường hợp tác kỹ thuật với Huawei, UPI, Alipay về an ninh mạng, khả năng phục hồi hệ thống và chống gian lận; xây dựng lộ trình chuyển đổi số theo nhóm ngân hàng, tham chiếu mức đầu tư phù hợp.

Chuyển đổi số ngân hàng: Góc nhìn từ Huawei và UPI

Tại Thượng Hải, buổi làm việc với Huawei diễn ra sáng ngày 27/10 tập trung vào vai trò của hạ tầng ICT và điện toán đám mây đối với chuyển đổi số ngân hàng.

Đại diện Huawei giới thiệu về mảng dịch vụ tài chính đang phục vụ hơn 5.600 khách hàng tài chính và hỗ trợ 53 ngân hàng nằm trong nhóm hàng đầu toàn cầu. Bức tranh chuyển đổi số của Trung Quốc được Huawei khái quát theo các giai đoạn: từ năm 2011 đến 2024, tỷ lệ người dân có tài khoản ngân hàng đạt 95% và phổ cập thanh toán di động lên tới 89%; giai đoạn từ năm 2017 đánh dấu nhận thức mạnh mẽ về số hóa thanh toán; kể từ năm 2022, khung tuân thủ được siết chặt, buộc các nền tảng lớn như Alipay, WeChat Pay phải điều chỉnh để thích ứng – Đây là tiền đề cho làn sóng ứng dụng AI trong tài chính.

Huawei giới thiệu một số giải pháp công nghệ cho mảng dịch vụ tài chính, như: nền tảng Cloud Native tăng khả năng phục hồi hệ thống thanh toán số, bộ giải pháp RAAS - “4 Zero” (khả năng phục hồi không gián đoạn), 4M (hiện đại hóa ứng dụng, tách phụ thuộc hệ thống lõi cũ), RACE (ra quyết định dựa trên dữ liệu) và AI Agent (cá nhân hóa dịch vụ, thúc đẩy đổi mới mô hình kinh doanh). Huawei đánh giá chuyển đổi số ngân hàng thường vấp phải rào cản về năng lực nhân sự và thay đổi hành vi khách hàng. Theo đó, các ngân hàng có thể xem xét chuyển đổi số theo hai phương án triển khai phổ biến là chuyển đổi toàn bộ hoặc theo mô-đun, tùy chiến lược từng ngân hàng; với mức đầu tư số hóa trung bình thường khoảng 5% doanh thu.

Một số điển hình về chuyển đổi số ngân hàng tại Trung Quốc Huawei giới thiệu: Hong Leong Bank với định hướng “ngân hàng dữ liệu”; CMB: tiếp thị số dựa trên dữ liệu lương – tài sản và hồ sơ khách hàng; BCM: cá nhân hóa sản phẩm theo nhu cầu thời gian thực bằng AI; ICBC: hợp nhất dữ liệu người dùng với nền tảng kho dữ liệu quy mô lớn (MaxData).

Chiều cùng ngày, đoàn nghe UnionPay International (UPI) trình bày tổng quan hoạt động thẻ. Hiện có khoảng 1,4 triệu thẻ UPI lưu hành, gần đây UPI hợp tác phát hành với VPBank. Thỏa thuận UPI – NAPAS cho phép các ví điện tử tại Việt Nam kết nối NAPAS có thể quét mã QR UPI tại Trung Quốc, mở ra hướng thanh toán xuyên biên giới thuận tiện cho người dùng Việt. UPI cũng phát triển thanh toán di động, thẻ ảo và giải pháp token hóa trong ứng dụng ngân hàng – ví điện tử. Về cạnh tranh mạng lưới chấp nhận, UPI theo đuổi chiến lược mở rộng toàn cầu, tăng độ phủ tại châu Âu và châu Phi, đồng thời hợp tác với WeChat và Alipay ở thị trường nội địa Trung Quốc.

Bên cạnh các phiên làm việc chính, đoàn tham quan trung tâm R&D Lianqiuhu và triển lãm giải pháp tài chính số của Huawei.

Đối tác chiến lược - Alipay trong hệ sinh thái thanh toán toàn cầu

Sáng ngày 28/10, đoàn công tác Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã có cuộc họp với đại diện Alipay, một trong những người khổng lồ trong lĩnh vực thanh toán số. Tại buổi họp, Alipay đã giới thiệu về Ant Group và các giai đoạn phát triển ấn tượng của mình. Trong đó, Alipay là ví điện tử nội địa Trung Quốc dành cho người dân Trung Quốc. Alipay+ là giải pháp thanh toán toàn cầu hay nền tảng kết nối xuyên biên giới nhiều ví điện tử khác nhau tại các nước, giúp người dùng dùng ví địa phương của mình nhưng thanh toán được ở nước ngoài giống như dùng Alipay.

Mạng lưới hợp tác mạnh mẽ: Alipay khẳng định sứ mệnh của mình là tạo điều kiện thuận lợi cho thanh toán toàn cầu, với tầm nhìn trở thành nhà cung cấp dịch vụ số hàng đầu. Hệ thống của họ không chỉ phục vụ nhu cầu thanh toán mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các thương nhân và người tiêu dùng trên toàn thế giới.

Nền tảng công nghệ tài chính tiên tiến: Alipay hoạt động như một nền tảng công nghệ tài chính thống nhất, đáp ứng nhu cầu thương mại thế hệ tiếp theo. Điều này cho phép họ cung cấp các giải pháp linh hoạt và hiệu quả cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Số liệu ấn tượng: Với hơn 90 triệu thương nhân, 66 trung tâm thương mại, 36 đối tác di động và 1,7 tỷ người dùng, Alipay đã khẳng định vị thế dẫn đầu trong ngành thanh toán điện tử. Những con số này không chỉ phản ánh quy mô mà còn cho thấy sự tin tưởng của người tiêu dùng vào các dịch vụ mà Alipay cung cấp.

Giải pháp thanh toán đa dạng: Alipay cung cấp nhiều hình thức thanh toán hiện đại, từ QR code đến thanh toán nhanh và các dịch vụ ngân hàng số, giúp người dùng có nhiều lựa chọn linh hoạt hơn trong giao dịch tài chính hàng ngày.

Quá trình phát triển QR code: Alipay cũng chia sẻ về quá trình phát triển giải pháp thanh toán bằng QR code, với các cột mốc quan trọng từ năm 2011 đến nay. Các công nghệ quét mã và thanh toán không tiếp xúc đã được cải tiến liên tục, mang lại trải nghiệm thanh toán nhanh chóng và tiện lợi cho người dùng.

Cuộc họp không chỉ giúp tăng cường mối quan hệ hợp tác giữa VNBA và Alipay mà còn gởi mở ra nhiều cơ hội mới trong việc phát triển hệ sinh thái thanh toán số tại Việt Nam.

Nội dung các buổi làm việc trong chương trình khảo sát đã mang đến góc nhìn toàn diện về xu hướng chuyển đổi số trong ngành tài chính – từ chiến lược mở rộng hệ sinh thái thanh toán, ứng dụng công nghệ AI và điện toán đám mây, đến thúc đẩy hợp tác giữa ngân hàng – ví điện tử và nền tảng công nghệ - qua đó định hình tương lai thanh toán số hiện đại, an toàn và cá nhân hóa.