Giải mã chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai: Gỡ vướng cho hộ kinh doanh trước "giờ G"

17/12/2025 - 16:105 phút đọc

Chiều ngày 16/12 tại Hà Nội, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức hội thảo “Giải mã chuyển đổi mô hình và kê khai thuế: Từ thực tiễn hộ kinh doanh”.

margin: 15px auto;" />

Thay đổi lớn, tác động trực tiếp đến hàng triệu hộ kinh doanh

Gần 5 triệu hộ kinh doanh trên cả nước sẽ chấm dứt hình thức nộp thuế khoán, chuyển sang nộp thuế theo phương pháp kê khai từ ngày 1/1/2026. Trước đó, ngày 31/10/2025, Cục Thuế đã ban hành Quyết định số 3352/QĐ-CT triển khai kế hoạch “60 ngày cao điểm chuyển đổi mô hình từ thuế khoán sang kê khai đối với hộ kinh doanh”.

Theo các chuyên gia, đây là thay đổi lớn, tác động trực tiếp đến đời sống và hoạt động sản xuất – kinh doanh của hàng triệu hộ, cá nhân kinh doanh. Thực tế cho thấy quá trình chuyển đổi vẫn còn nhiều bỡ ngỡ, đặc biệt với các hộ quen phương thức quản lý thủ công, hạn chế về nền tảng số và tâm lý e ngại thay đổi.

Ông Phạm Ngọc Thạch, Phó Trưởng Ban Pháp chế VCCI cho biết, theo khảo sát của VCCI, khi chuyển sang phương pháp kê khai, 49% hộ kinh doanh lo ngại chi phí và thời gian quản lý hóa đơn, chứng từ sẽ tăng đáng kể.

Bên cạnh đó, nhiều hộ gặp khó khăn trong việc tuân thủ quy định về hóa đơn điện tử và thiết bị tính tiền do hạn chế về năng lực công nghệ số, thói quen ghi chép thủ công, chi phí đầu tư ban đầu và thủ tục còn phức tạp.

"Nếu như trước đây, hộ kinh doanh gần như không tốn công sức cho thủ tục thuế, chỉ cần thực hiện theo thông báo thuế của cơ quan thuế thì từ bây giờ, các hộ kinh doanh sẽ tự thực hiện và tự chịu trách nhiệm về nghĩa vụ thuế. Tự kê khai theo doanh thu thực tế. Thực hiện chế độ kế toán, lưu giữ hoá đơn, chứng từ. Làm quen với việc chuyển đổi số: quản trị số, kê khai, nộp thuế trên môi trường điện tử", ông Thạch phân tích.

Từ thực tiễn trên, VCCI khuyến nghị hộ kinh doanh cần chủ động cập nhật quy định pháp luật thông qua các kênh chính thống, đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, lựa chọn giải pháp phần mềm phù hợp để công nghệ trở thành công cụ hỗ trợ, giúp hộ kinh doanh làm chủ hoạt động của mình.

Từ góc độ của nhà cung cấp giải pháp công nghệ, ông Đỗ Tuấn Anh, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Công nghệ KiotViet cho rằng, khả năng tiếp nhận công nghệ của hộ kinh doanh phụ thuộc nhiều vào độ tuổi, ngành nghề và môi trường kinh doanh. Nhóm hộ kinh doanh truyền thống thường tiếp cận chậm hơn và cần sự hỗ trợ sâu sát hơn. Vì vậy, sự thấu hiểu và đồng hành của các đơn vị công nghệ là yếu tố quyết định thành công của quá trình chuyển đổi số của hộ kinh doanh.

Đồng hành cùng hộ kinh doanh

Việc chuyển sang kê khai giúp hộ kinh doanh hướng tới minh bạch, nâng cao mức độ tuân thủ và mở rộng cơ hội phát triển. Đây là bước bản lề quan trọng để hình thành văn hóa tự giác tuân thủ pháp luật thuế, qua đó đóng góp vào sự phát triển bền vững của khu vực kinh tế tư nhân.

Ông Nguyễn Quang Vinh, Phó Chủ tịch VCCI, nhấn mạnh vai trò, quy mô và đóng góp quan trọng của khu vực hộ kinh doanh đối với ngân sách nhà nước, tăng trưởng kinh tế và an sinh xã hội. Phó Chủ tịch VCCI khẳng định, việc chuyển đổi mô hình quản lý thuế không nhằm gây khó khăn cho hộ kinh doanh, mà là bước đệm để hướng tới sự minh bạch, công bằng và phát triển bền vững hơn.

Theo ông Nguyễn Quang Vinh, với vai trò là tổ chức quốc gia đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp, VCCI luôn xác định việc hỗ trợ và đồng hành cùng hộ kinh doanh là nhiệm vụ lâu dài, mang ý nghĩa chiến lược. Để hộ kinh doanh có thể hòa nhập vào dòng chảy kinh tế số và nâng cao năng lực cạnh tranh, quá trình chuyển đổi mô hình kinh doanh và phương pháp kê khai thuế cần được triển khai thuận lợi, đơn giản và minh bạch.

Trong khi đó, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế cho biết, ngành thuế đang và sẽ tiếp tục đẩy mạnh các kênh truyền thông, đối thoại, tọa đàm nhằm giải đáp, hỗ trợ người nộp thuế hiểu rõ và chủ động thực hiện nghĩa vụ. Đồng thời, cơ quan thuế sẽ phân nhóm hỗ trợ phù hợp, kết nối từng nhóm hộ kinh doanh với các nhà cung cấp phần mềm kế toán, khai thuế phù hợp với quy mô và điều kiện hoạt động.

Một điểm nhấn đáng chú ý được ông Mai Sơn chia sẻ là từ ngày 12/12/2025, Cục Thuế đã chính thức vận hành Cổng trải nghiệm dành riêng cho hộ kinh doanh. Đây là môi trường giả lập cho phép các hộ đang nộp thuế khoán hoặc chuẩn bị chuyển đổi được trực tiếp thực hành các thao tác kê khai, điều chỉnh, tra cứu nghĩa vụ thuế mà không tạo áp lực tâm lý hay rủi ro sai sót.

Bên cạnh đó, ngành Thuế cũng từng bước tích hợp trợ lý AI vào hệ thống hỗ trợ. Theo đó, hộ kinh doanh có thể sử dụng giọng nói, hoặc nhập văn bản để đặt câu hỏi về nghĩa vụ thuế, tình trạng nợ thuế, các thủ tục kê khai, đăng ký, điều chỉnh hay xử phạt. Hệ thống sẽ gắn kèm các đường dẫn chính sách và hướng dẫn cụ thể, giúp người nộp thuế tiếp cận thông tin một cách trực quan, thuận tiện hơn.

Về phía nhà cung cấp giải pháp, ông Đỗ Anh Tuấn cho biết, KiotViet đã xây dựng lộ trình chuyển đổi số cho hộ kinh doanh, từ khâu khảo sát, đánh giá điều kiện ban đầu đến hỗ trợ, chăm sóc sau triển khai. Theo ông Đỗ Tuấn Anh, các đơn vị công nghệ cần giải quyết từng nhu cầu, từng bài toán cụ thể ở mỗi giai đoạn, từ đó từng bước cùng hộ kinh doanh tiến tới mục tiêu chuyển đổi số toàn diện.

Cụ thể, KiotViet hỗ trợ thiết lập hệ thống bán hàng và dữ liệu thông qua quá trình cài đặt phần mềm, nhập hàng hóa, kết nối thiết bị. Hoàn thiện vận hành thuế và kênh bán online (chữ ký số/hóa đơn điện tử/ tờ khai, kết nối Facebook/TikTok/Shopee). Hỗ trợ quy trình vận hành, bao gồm nhập - bán - kho - chi phí - khách hàng - nhà cung cấp, đọc báo cáo. Hướng dẫn hóa đơn điện tử, chữ ký số - kê khai thuế. Liên hệ và nhắc nhở định kỳ và kiểm tra thuế. Hỗ trợ xử lý mọi vấn đề phát sinh kịp thời...

Trong bối cảnh thời điểm xóa bỏ hoàn toàn thuế khoán đang đến gần, việc tăng cường hướng dẫn, hỗ trợ và cung cấp các giải pháp thực tiễn được xem là yếu tố quan trọng giúp hộ, cá nhân kinh doanh tự tin thích ứng với cơ chế mới, vận hành đúng quy định và phát triển theo hướng minh bạch, bền vững.