Hiệp hội, địa phương kiến nghị hoàn thiện Cổng FTAP

FTAP đẩy mạnh truyên truyền thực thi FTA

Giai đoạn 2020 - 2025, cùng với việc đẩy mạnh đàm phán, ký kết và thực thi các hiệp định thương mại tự do (FTA), Bộ Công Thương đã từng bước đổi mới phương thức tuyên truyền, phổ biến cam kết hội nhập theo hướng hiệu quả, thực chất và gắn sát hơn với nhu cầu của doanh nghiệp.

Việc hình thành và vận hành Cổng thông tin điện tử về các hiệp định thương mại tự do của Việt Nam (FTAP) được đánh giá là một trong những bước đi quan trọng, tạo nền tảng kết nối thông tin hội nhập giữa cơ quan quản lý nhà nước, hiệp hội, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp.

margin: 15px auto;" />

Với vai trò là cơ quan đầu mối về hội nhập kinh tế quốc tế và đàm phán FTA, Bộ Công Thương trong nhiệm kỳ 2020 - 2025 đã chủ trì, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành tham mưu Chính phủ ký kết, nâng cấp và tổ chức thực thi nhiều hiệp định quan trọng. Trong nhiệm kỳ, Việt Nam đã ký mới 4 FTA gồm RCEP, FTA Việt Nam - Israel, FTA Việt Nam - Vương quốc Anh và Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện Việt Nam - UAE (CEPA), nâng tổng số FTA mà Việt Nam tham gia lên 17 hiệp định với 65 quốc gia và vùng lãnh thổ. Hệ thống FTA này tạo hành lang pháp lý quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường, tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Song song với quá trình đàm phán và thực thi, công tác tuyên truyền, phổ biến FTA được Bộ Công Thương và các bộ, ngành, địa phương triển khai với quy mô lớn. Hàng loạt hội nghị, hội thảo, lớp tập huấn về các hiệp định thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, UKVFTA, RCEP… đã được tổ chức nhằm cung cấp thông tin tổng quan, cập nhật diễn biến thị trường và hướng dẫn doanh nghiệp tiếp cận các cam kết hội nhập.

Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cũng cho thấy không ít hạn chế. Theo đánh giá từ Vụ Chính sách thương mại đa biên, nhiều hoạt động tuyên truyền FTA còn chồng chéo, trùng lặp nội dung, dẫn đến lãng phí nguồn lực.

Đáng chú ý, mức độ tham gia của doanh nghiệp tại một số hội nghị, hội thảo còn thấp, có sự kiện số doanh nghiệp tham dự chỉ đạt khoảng một phần ba đến một nửa số được mời. Nội dung phổ biến trong nhiều trường hợp vẫn mang tính khái quát, chưa đáp ứng đúng và trúng nhu cầu của từng nhóm doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp đã có kinh nghiệm xuất khẩu.

Bên cạnh đó, đặc thù của các FTA thế hệ mới với phạm vi cam kết rộng, nhiều điều khoản phức tạp, sử dụng ngôn ngữ pháp lý nước ngoài cũng tạo ra thách thức lớn cho doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp ở địa phương, doanh nghiệp chưa có bộ phận chuyên trách về hội nhập. Việc cập nhật các quy định mới liên quan đến hàng rào phi thuế quan tại thị trường đối tác cũng gặp khó khăn do chi phí dịch thuật lớn, yêu cầu cao về độ chính xác và khác biệt ngôn ngữ.

Từ thực tiễn đó, việc xây dựng Cổng FTAP được xác định là giải pháp mới, phù hợp với xu thế chuyển đổi số, nhằm nâng cao hiệu quả tuyên truyền, phổ biến và hỗ trợ thực thi FTA.

Vận hành từ tháng 12/2025, đến nay Cổng FTAP đã tập trung xây dựng, phân tích và đăng tải bộ dữ liệu về các FTA mà Việt Nam đã ký kết và tham gia, đồng thời từng bước hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, nâng cao bảo mật, cập nhật thông tin thường xuyên để phục vụ nhu cầu tra cứu của doanh nghiệp và người dân.

Tuy nhiên, để Cổng FTAP thực sự trở thành công cụ hỗ trợ hiệu quả cho doanh nghiệp, nhiều hiệp hội và địa phương cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện theo hướng chuyên sâu, sát thực tiễn hơn.

Đại diện Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam (Lefaso) kiến nghị, Cổng FTAP nên tăng cường phối hợp với các hiệp hội ngành hàng như da giày, dệt may, điện tử, thủy sản… Theo đó, từ nguồn dữ liệu chung của Cổng FTAP, các hiệp hội sẽ sàng lọc, khu trú thông tin theo từng ngành cụ thể, giúp doanh nghiệp tiếp cận nhanh, đúng nội dung cần thiết mà không mất nhiều thời gian tìm kiếm.

Bên cạnh vai trò là kênh cung cấp thông tin một chiều, các hiệp hội cũng đề xuất Cổng FTAP cần phát huy tốt hơn cơ chế phản hồi hai chiều. Việc tiếp nhận ý kiến đóng góp từ hiệp hội và doanh nghiệp không chỉ giúp cập nhật kịp thời các thay đổi trong cam kết FTA, mà còn góp phần hoàn thiện chất lượng nội dung, bảo đảm thông tin sát với thực tiễn triển khai tại thị trường.

Đề xuất xây dựng chuyên trang cho từng tỉnh trên FTAP

Một kiến nghị đáng chú ý khác là xây dựng cơ sở dữ liệu chuyên gia tư vấn trên Cổng FTAP. Theo đề xuất của Lefaso, các chuyên gia có thể hỗ trợ doanh nghiệp theo từng lĩnh vực, ngành hàng hoặc địa phương, giải đáp cụ thể các vướng mắc liên quan đến xuất xứ, thuế quan, tiêu chuẩn kỹ thuật hay khả năng tiếp cận thị trường. Đây được xem là giải pháp giúp doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, chuyển hóa thông tin từ FTA thành hành động cụ thể trong sản xuất, kinh doanh.

Ngoài ra, việc hình thành diễn đàn trao đổi kinh nghiệm trên Cổng FTAP cũng được đánh giá là cần thiết. Diễn đàn này sẽ là nơi các doanh nghiệp đã thành công trong tận dụng FTA chia sẻ bài học thực tiễn, qua đó hỗ trợ các doanh nghiệp ít kinh nghiệm hơn. Cách tiếp cận này không chỉ tăng tính tương tác của Cổng FTAP mà còn giúp thông tin hội nhập trở nên gần gũi, dễ tiếp cận hơn.

Từ góc độ địa phương, lãnh đạo Sở Công Thương Lào Cai đề xuất cần nghiên cứu xây dựng chuyên trang riêng cho từng tỉnh trên Cổng FTAP. Chuyên trang này sẽ cung cấp thông tin phù hợp với tiềm năng, thế mạnh và điều kiện thực tế của địa phương, hỗ trợ lãnh đạo tỉnh và các sở, ngành định hướng ngành hàng chiến lược, xác định thị trường mục tiêu trong bối cảnh FTA đã phủ rộng toàn cầu. Với các tỉnh miền núi, nơi nguồn lực doanh nghiệp còn hạn chế, đây được xem là giải pháp thiết thực để rút ngắn khoảng cách tiếp cận thông tin hội nhập.

Những kiến nghị từ hiệp hội và địa phương cho thấy kỳ vọng lớn đối với Cổng FTAP trong giai đoạn tới. Không chỉ dừng lại ở vai trò là kho dữ liệu FTA, Cổng FTAP được kỳ vọng trở thành nền tảng kết nối đa chiều giữa cơ quan quản lý, hiệp hội, địa phương và doanh nghiệp, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả thực thi các hiệp định thương mại tự do, hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng tốt hơn các cơ hội từ hội nhập kinh tế quốc tế.

Ngày 23/12/2020, tại Hà Nội, Bộ Công Thương đã tổ chức Lễ khai trương Cổng thông tin điện tử Hiệp định Thương mại tự do của Việt Nam (Vietnam FTA Portal) nhằm giúp cộng đồng doanh nghiệp và người dân Việt Nam tận dụng hiệu quả các Hiệp định Thương mại tự do (FTA), đặc biệt là các FTA thế hệ mới.

Cổng thông tin điện tử về FTA của Việt Nam cho phép doanh nghiệp chỉ cần ngồi một chỗ có thể tra cứu tất cả các thông tin cần thiết, đặc biệt là các cam kết liên quan đến thuế, quy tắc xuất xứ, dịch vụ và đầu tư.... Trên cơ sở sự hỗ trợ của Chính phủ Australia và Ngân hàng thế giới, Cổng thông tin điện tử về các FTA Việt nam đã được xây dựng dựa trên mô hình của Cổng thông tin điện tử FTA của Chính phủ Australia.