Hộ kinh doanh trốn thuế, không khai thuế sẽ bị xử lý ra sao?

26/12/2025 - 19:404 phút đọc

(Banker.vn) Công tác quản lý thuế ngày càng chặt chẽ, hộ kinh doanh trốn thuế, không nộp hồ sơ khai thuế đang đối mặt mức xử phạt nghiêm khắc, thậm chí có thể bị phạt tù.

Trong bối cảnh hoạt động sản xuất, kinh doanh ngày càng đa dạng, đặc biệt là sự phát triển mạnh của kinh doanh cá thể và kinh doanh online, pháp luật thuế đã được hoàn thiện với nhiều quy định chặt chẽ nhằm bảo đảm công bằng, minh bạch và chống thất thu ngân sách nhà nước.

margin: 15px auto;" />

Tuy nhiên, thực tế cho thấy không ít hộ kinh doanh vẫn còn tâm lý chủ quan, cho rằng vi phạm nghĩa vụ thuế chỉ dừng lại ở mức nhắc nhở hoặc xử phạt hành chính nhẹ. Trên thực tế, hành vi trốn thuế có thể phải đối mặt với mức xử phạt rất nặng, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo quy định tại Nghị định số 125/2020/NĐ-CP của Chính phủ, hành vi trốn thuế bị xử phạt căn cứ vào mức độ vi phạm và các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ với mức phạt tính theo số lần tiền thuế trốn.

Cụ thể, người nộp thuế có từ một tình tiết giảm nhẹ trở lên nhưng thực hiện các hành vi như không nộp hồ sơ đăng ký thuế, không nộp hồ sơ khai thuế hoặc nộp hồ sơ khai thuế sau 90 ngày kể từ ngày hết hạn hoặc hết thời gian gia hạn sẽ bị phạt tiền bằng một lần số thuế trốn.

Trường hợp thực hiện các hành vi trên mà không có tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ, mức phạt sẽ là một phẩy năm lần số tiền thuế trốn. Nếu có 1 tình tiết tăng nặng, mức phạt là 2 lần số thuế trốn; có 2 tình tiết tăng nặng, mức phạt tăng lên 2,5 lần và nếu có từ 3 tình tiết tăng nặng trở lên, mức phạt cao nhất có thể lên tới 3 lần số tiền thuế trốn.

Theo cơ quan thuế, đây là mức xử phạt rất nghiêm khắc, đủ sức răn đe đối với các hành vi cố tình che giấu doanh thu, không thực hiện nghĩa vụ khai và nộp thuế theo quy định, đặc biệt trong bối cảnh hoạt động kinh doanh online ngày càng phổ biến và khó kiểm soát nếu người nộp thuế thiếu ý thức tuân thủ.

Không dừng lại ở xử phạt hành chính, nhiều hành vi trốn thuế còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 200 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung. Theo đó, người thực hiện hành vi trốn thuế với số tiền từ 100 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng, hoặc trốn thuế dưới 100 triệu đồng nhưng đã từng bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc đã bị kết án về tội trốn thuế mà chưa được xóa án tích, có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 500 triệu đồng hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm.

Các hành vi thường bị xem xét trách nhiệm hình sự gồm việc không nộp hồ sơ đăng ký thuế, không nộp hoặc nộp không đúng hạn hồ sơ khai thuế, không ghi chép đầy đủ doanh thu trong sổ kế toán, không xuất hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ hoặc ghi giá trị trên hóa đơn thấp hơn thực tế, sử dụng hóa đơn hoặc chứng từ không hợp pháp để làm giảm số thuế phải nộp hoặc tăng số thuế được hoàn, cũng như sử dụng các tài liệu, chứng từ giả mạo nhằm xác định sai nghĩa vụ thuế.

Bộ luật Hình sự cũng quy định các khung hình phạt nghiêm khắc hơn đối với những trường hợp vi phạm nghiêm trọng. Theo đó, người trốn thuế có tổ chức, trốn thuế với số tiền từ 300 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng, lợi dụng chức vụ, quyền hạn, phạm tội từ 2 lần trở lên hoặc tái phạm nguy hiểm có thể bị phạt tiền từ 500 triệu đồng - 1,5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ một năm đến ba năm.

Đặc biệt, nếu số tiền trốn thuế từ một tỷ đồng trở lên, người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 1,5 - 4,5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 2 - 7 năm.

Ngoài các hình phạt chính, người phạm tội còn có thể bị áp dụng các hình phạt bổ sung như phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm, thậm chí bị tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Theo nhận định của các chuyên gia, ranh giới giữa vi phạm hành chính và trách nhiệm hình sự trong lĩnh vực thuế ngày càng được xác lập rõ ràng. Trong bối cảnh cơ quan thuế đẩy mạnh chuyển đổi số, quản lý dữ liệu liên thông và tăng cường công tác hậu kiểm, các hành vi trốn thuế ngày càng khó che giấu.

Vì vậy, để tránh phải trả “cái giá quá đắt”, hộ gia đình và cá nhân kinh doanh cần chủ động tìm hiểu đầy đủ các quy định pháp luật về thuế, thực hiện đăng ký thuế, kê khai trung thực, xuất hóa đơn đầy đủ và nộp thuế đúng hạn. Việc tuân thủ pháp luật không chỉ giúp hạn chế rủi ro pháp lý mà còn là nền tảng quan trọng để hoạt động kinh doanh phát triển ổn định và bền vững trong dài hạn.