Hòa Phát và bài toán tự chủ nguyên liệu: “Ẩn số” Thạch Khê chưa thể “đánh thức”

30/12/2025 - 07:503 phút đọc

(Banker.vn) Hơn một thập kỷ sau khi dừng khai thác, mỏ sắt Thạch Khê vẫn là ẩn số lớn trong chiến lược tự chủ nguyên liệu thép mà Hòa Phát nhiều lần nhắc tới.

Là nhà sản xuất thép lớn nhất Đông Nam Á và nằm trong nhóm 30 doanh nghiệp thép hàng đầu thế giới, Tập đoàn Hòa Phát (HOSE: HPG) tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất khi vừa khởi công Nhà máy sản xuất ray và thép đặc biệt tại Khu liên hợp Dung Quất. Nhà máy này hướng đến các dòng thép hình U, I, H, V cùng sản phẩm ray đường sắt, những vật liệu đang được nhu cầu hạ tầng trong nước thúc đẩy mạnh mẽ.

margin: 15px auto;" />

Sự mở rộng công suất đi kèm với áp lực lớn về nguồn cung nguyên liệu. Hiện phần lớn quặng sắt Hòa Phát sử dụng vẫn đến từ nhập khẩu, bao gồm cả nguồn từ các mỏ do doanh nghiệp sở hữu tại Úc. Tuy nhiên, việc khai thác các mỏ này phụ thuộc mạnh vào biến động giá quặng sắt toàn cầu: khi giá thuận lợi thì hoạt động sôi động, còn khi thị trường yếu, doanh nghiệp buộc phải thu hẹp sản lượng để đảm bảo hiệu quả.

Trong bối cảnh đó, tại buổi làm việc với Thường trực Chính phủ ngày 10/2/2025, Chủ tịch Tập đoàn Hòa Phát – ông Trần Đình Long đã kiến nghị cho phép sớm tái khởi động hai mỏ quặng sắt lớn trong nước là Quý Xa (Lào Cai) và Thạch Khê (Hà Tĩnh). Theo ông Long, đây là bước đi cần thiết để Việt Nam chủ động hơn về nguyên liệu đầu vào, giảm chi phí và tiết kiệm nguồn ngoại tệ đáng kể mỗi năm.

Ông nhấn mạnh: “Cả nước chỉ có hai mỏ sắt lớn là Quý Xa và Thạch Khê, trong đó Thạch Khê là mỏ sắt lớn nhất Đông Nam Á với trữ lượng khoảng 500 triệu tấn. Nếu được khai thác, đây sẽ là nguồn cung chiến lược giúp đảm bảo cho ngành thép trong nước phát triển ổn định và bền vững”.

Tại các diễn đàn lập pháp gần đây, vấn đề này cũng được nhiều đại biểu Quốc hội đề cập. Ông Nguyễn Văn Thân (đoàn Hưng Yên) cho rằng nhiều mỏ khoáng sản có trữ lượng lớn của Việt Nam đang bị “đóng băng” trong thời gian dài, có dự án kéo dài cả thập kỷ mà chưa thể triển khai do vướng cơ chế hoặc các vấn đề liên quan đến môi trường. Với mỏ sắt Thạch Khê, một tài nguyên được định giá hàng tỷ USD việc chậm khai thác đồng nghĩa với việc để lãng phí tiềm năng lớn của quốc gia.

Ông Thân phân tích: “Hiện nay, công nghệ khai thác và xử lý môi trường trên thế giới đã tiến rất xa. Nếu áp dụng khoa học hiện đại và có giải pháp phù hợp, hoàn toàn có thể khai thác đi đôi với bảo vệ môi trường. Không nên để nguồn lực tự nhiên lớn như vậy mãi nằm dưới lòng đất”.

Song song đó, Quốc hội cũng đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và Khoáng sản. Văn bản mới này hướng đến việc rút ngắn quy trình đưa các mỏ khoáng sản, đặc biệt là khoáng sản làm vật liệu xây dựng vào khai thác, nhằm bảo đảm nguồn cung cho các dự án hạ tầng trọng điểm trong giai đoạn tới.

Mỏ sắt Thạch Khê được phát hiện từ thập niên 1960, nằm cách bờ biển Hà Tĩnh khoảng 7 km, với trữ lượng ước đạt 500 triệu tấn. Đây là mỏ sắt lớn nhất Việt Nam và được xem là mỏ có quy mô lớn nhất Đông Nam Á. Tuy nhiên, từ năm 2011, dự án khai thác mỏ này đã bị tạm dừng do lo ngại về công nghệ khai thác, chi phí vận chuyển cũng như rủi ro môi trường.

Hơn một thập kỷ trôi qua, khi công nghệ khai khoáng và xử lý chất thải đã thay đổi đáng kể, câu chuyện tái khởi động Thạch Khê đang được nhiều người quan tâm trở lại. Nếu được tháo gỡ bằng cơ chế và công nghệ phù hợp, đây có thể là “chìa khóa” giúp Việt Nam tiến tới tự chủ nguyên liệu, giảm phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu, yếu tố then chốt cho sự phát triển dài hạn của ngành thép.