Di sản “lên sóng” qua góc nhìn Gen Z
Với lợi thế am hiểu công nghệ, giới trẻ đang tích cực góp phần gìn giữ và lan tỏa giá trị văn hóa Việt. Những dự án do người trẻ thực hiện mở ra cách tiếp cận mới cho di sản, khiến văn hóa truyền thống không còn bó hẹp trong sách vở hay bảo tàng, mà hiện diện sống động và gần gũi hơn bao giờ hết trên không gian số.
Một trong những ví dụ tiêu biểu là dự án “Xin chào Việt Nam - Hành trình di sản”, do nhóm bạn trẻ cùng chung niềm đam mê văn hóa dân tộc khởi xướng. Xuất phát từ mong muốn đưa lịch sử và di sản đến gần hơn với công chúng, nhóm thực hiện các video, bài viết và sản phẩm truyền thông sáng tạo nhằm kể lại những câu chuyện về con người, phong tục và những giá trị văn hóa Việt theo cách gần gũi, sinh động hơn.
Chia sẻ về hành trình bắt đầu, anh Phạm Đức Long, Giám đốc sản xuất dự án cho biết: “Điều thôi thúc chúng tôi bắt đầu dự án bởi sự khởi tâm. Nếu phải chọn một hướng đi tiếp theo trong phát triển sự nghiệp, chúng tôi chọn văn hóa - lịch sử để dòng chảy về đức tính, bản sắc và hơi thở của người Việt sẽ được tiếp tục lan tỏa”.
Từ khi ra mắt, dự án đã giới thiệu nhiều sản phẩm được đầu tư chỉn chu về hình ảnh và nội dung, mang đến góc nhìn mới mẻ về di sản Việt Nam. Cách thể hiện tự nhiên, chân thành giúp những câu chuyện lịch sử và văn hóa vốn tưởng xa vời trở nên gần gũi, góp phần khơi gợi sự quan tâm và niềm tự hào trong giới trẻ.
Các bạn trẻ "Xin chào Việt Nam" thổi sức sống mới vào di sản. Ảnh: NVCC.
Tương tự, trong không gian Hoàng thành Thăng Long, dự án Việt Phục Hoàng Thành cũng đang góp phần thổi hồn cho di sản theo cách rất riêng. Thay vì chỉ dừng lại ở hoạt động cho thuê trang phục cổ, nhóm sáng lập trẻ đã phát triển nội dung số xoay quanh văn hóa mặc và nghi lễ cung đình Việt. Trên các nền tảng mạng xã hội, những video của họ kể lại câu chuyện về từng nếp áo, hoa văn, chất liệu với lối diễn đạt gần gũi, giúp người xem không chỉ thấy đẹp mà còn hiểu được ý nghĩa văn hóa đằng sau mỗi bộ phục trang xưa.
Chia sẻ về hành trình đó, anh Nguyễn Hải Đăng, nhà sáng lập dự án cho biết: “Chúng tôi xây dựng Việt Phục Hoàng Thành dựa trên duy nhất một giá trị cốt lõi: Tự hào, trân trọng, giữ gìn và lan tỏa vẻ đẹp của văn hóa truyền thống Việt”.
Với nhóm, đó không chỉ là định hướng mà còn là "kim chỉ nam" cho mọi hoạt động. Họ tin rằng, để yêu văn hóa, người trẻ cần bắt đầu bằng niềm tự hào và sự hiểu biết. Sau đó, học cách trân trọng, giữ gìn, và cuối cùng là lan tỏa những giá trị ấy đúng và đủ”.
Các thành viên Việt phục Hoàng Thành. Ảnh: NVCC.
Ở một hướng tiếp cận khác, Nguyễn Đức Anh, một nhà sáng tạo nội dung trẻ, lựa chọn mang lịch sử đến gần giới trẻ qua phong cách hiện đại trên nền tảng TikTok. Mỗi video chỉ dài hơn một phút, nhưng được anh gắn với du lịch, phim ảnh hay thời trang để khiến lịch sử trở nên gần gũi và dễ nhớ hơn. Nhờ cách tiếp cận mới mẻ ấy, kênh của Đức Anh thu hút hàng triệu lượt xem mỗi tháng, trong đó hơn 70% là người trẻ. Đức Anh cho rằng, lịch sử chưa bao giờ là điều khô khan hay xa cách, chỉ là nó chưa được kể lại theo cách chạm tới người trẻ. Khi được thổi vào hơi thở của thời đại, bằng ngôn ngữ, cảm xúc và góc nhìn của thế hệ hôm nay, lịch sử sẽ trở nên sống động, gần gũi và thực sự chạm đến trái tim người xem.
Nguyễn Đức Anh, nhà sáng tạo nội dung về lịch sử trên nền tảng TikTok. Ảnh: NVCC.
Lan tỏa tình yêu di sản bằng công nghệ
Công nghệ, đặc biệt là các nền tảng như TikTok, đang mở ra cơ hội mới để di sản Việt được lan tỏa rộng rãi hơn, song nếu thiếu định hướng và kiểm soát nội dung, chính sự lan tỏa đó có thể làm méo mó, thậm chí biến dạng những giá trị văn hóa gốc. Trong môi trường trực tuyến, nơi thông tin được chia sẻ nhanh và lan truyền mạnh, ranh giới giữa sáng tạo và sai lệch đôi khi rất mong manh. Không ít sản phẩm, vì muốn bắt kịp xu hướng hoặc thu hút người xem, đã vô tình làm sai lệch chi tiết lịch sử, đơn giản hóa hay hiện đại hóa quá mức, khiến giá trị gốc của di sản bị phai nhạt.
Thách thức lớn nhất của người trẻ là làm sao cân bằng giữa tính giải trí và tính học thuật, giữa sự hấp dẫn của hình thức và chiều sâu của nội dung. Nhiều người sáng tạo nội dung trẻ vẫn thiếu nguồn tư liệu chính thống hoặc kỹ năng kiểm chứng thông tin, dẫn đến việc “cảm tính hóa” di sản. Chính vì vậy, để hành trình kể chuyện văn hóa bằng công nghệ thật sự bền vững, cần có sự đồng hành từ các nhà nghiên cứu, đơn vị quản lý di sản và các nền tảng công nghệ, giúp người trẻ vừa được truyền cảm hứng sáng tạo, vừa được trang bị kiến thức nền về lịch sử - văn hóa.
Theo ông Nguyễn Lâm Thanh, đại diện TikTok Việt Nam, công nghệ đang mở ra những cơ hội mới để đưa di sản Việt đến gần hơn với giới trẻ, không chỉ bằng hình ảnh mà còn qua những cách kể chuyện sáng tạo, gần gũi với đời sống đương đại. “Chúng tôi tin rằng, công nghệ có thể giúp làm mới cách cảm nhận về di sản, biến những giá trị văn hóa tưởng chừng xa xôi trở nên gần gũi hơn với người trẻ,” ông chia sẻ.
Ông Thanh cho rằng, khi người trẻ kể lại câu chuyện văn hóa bằng ngôn ngữ của thời đại số, họ không chỉ lan tỏa di sản mà còn tiếp thêm sức sống mới cho truyền thống. Những video ngắn, dự án sáng tạo hay hoạt động lan tỏa trên mạng xã hội, nếu được thực hiện với tinh thần trách nhiệm và tình yêu di sản, sẽ trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giúp giá trị văn hóa Việt được lưu giữ và lan tỏa bền vững hơn trong kỷ nguyên số.
Giới trẻ Việt đang mang di sản dân tộc lên không gian số bằng cách tiếp cận mới mẻ, sáng tạo và gần gũi. Những dự án như “Xin chào Việt Nam - Hành trình di sản”, “Việt Phục Hoàng Thành” hay các kênh sáng tạo lịch sử trên TikTok đã giúp văn hóa truyền thống sống động hơn trong đời sống hiện đại. Công nghệ trở thành cầu nối đưa di sản đến gần giới trẻ, góp phần lan tỏa tình yêu và niềm tự hào văn hóa Việt trong kỷ nguyên số.