Luật Xây dựng sửa đổi: Nhiều điểm mới về cấp phép, quản lý

Cắt giảm thủ tục, tăng phân cấp, phân quyền

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Xây dựng, cơ quan soạn thảo bám sát quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là việc thể chế hóa yêu cầu mới từ sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Khó khăn phát sinh từ chính Luật Xây dựng hiện hành thì sửa ngay; từ luật khác nhưng chưa sửa thì đưa vào đây để xử lý; liên quan đến các luật đang sửa (như Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư, Luật Đất đai…) thì gom nhóm lại và chuyển sang quá trình sửa của các luật đó.

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, việc xây dựng Dự thảo Luật nhằm tiếp tục cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước theo hướng xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, thông thoáng, minh bạch, an toàn, chi phí tuân thủ thấp; cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; đơn giản hóa thủ tục hành chính trong hoạt động đầu tư, xây dựng. Đồng thời, khắc phục những hạn chế, bất cập trong thực tiễn; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Dự thảo dự kiến sửa đổi 141/168 điều, sắp xếp lại thành 8 chương, 96 điều, tập trung vào 4 nhóm vấn đề lớn: đổi mới quản trị trong đầu tư xây dựng; cắt giảm thủ tục hành chính; phân cấp quản lý rõ ràng từ Trung ương tới địa phương và chỉ quy định khung, nguyên tắc thuộc thẩm quyền Quốc hội, giao Chính phủ quy định chi tiết.

Một trong những thay đổi lớn được đề xuất là chuyển từ phân loại dự án theo nguồn vốn sang theo hình thức đầu tư (công, đối tác công tư, trực tiếp kinh doanh), rút gọn quản lý dự án từ 6 xuống 2 hình thức. Dự thảo cũng bổ sung công cụ định mức, giá xây dựng linh hoạt; sửa đổi hợp đồng để tăng minh bạch, đơn giản hóa thủ tục, đặc biệt trong khâu thanh lý.

Về thủ tục hành chính, dự thảo bãi bỏ 3 nhóm thủ tục so với luật hiện hành, gồm: thẩm định thiết kế sau thiết kế cơ sở; cấp chứng chỉ năng lực cho tổ chức và công nhận tổ chức xã hội nghề nghiệp đủ điều kiện cấp chứng chỉ. Các thủ tục còn lại được cắt giảm, thực hiện trực tuyến, hướng tới cơ chế "một cửa, một bộ hồ sơ".

Tại cuộc họp, nhiều ý kiến đồng thuận với định hướng này. Đại diện Bộ Tư pháp đề nghị sửa đổi toàn diện để hợp nhất các lần điều chỉnh trước đây, đồng thời tách quản lý dự án công và tư.

Ông Hoàng Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam đánh giá, dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) đã bao quát cả hoạt động ngoài vốn ngân sách, bảo đảm công bằng giữa các chủ thể. Tuy nhiên, để đáp ứng các dự án trọng điểm như đường sắt tốc độ cao, sân bay Long Thành, cần bổ sung khái niệm "tổ hợp nhà thầu", hình thức liên kết các nhà thầu độc lập, chuyên ngành khác nhau, có ban điều hành chung, thay cho liên danh truyền thống.

Khuyến khích công nghệ mới, hướng tới công trình xanh

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ghi nhận Bộ Xây dựng đã làm việc trách nhiệm, tiếp thu nhiều ý kiến, tạo sự đồng thuận cao. Ông nhấn mạnh việc sửa đổi luật phải coi là nhiệm vụ cấp bách để thể chế hóa chủ trương phân cấp, phân quyền, sắp xếp đơn vị hành chính, đồng thời bảo đảm đồng bộ với Luật Đất đai, Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư.

Theo Phó Thủ tướng, các điều khoản cần phân loại thành 4 nhóm: chỉnh sửa kỹ thuật để phù hợp mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; thay đổi chính sách tập trung vào phân cấp và thẩm quyền quản lý; đơn giản hóa thủ tục hành chính với khả năng cắt giảm 50% công đoạn và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, dữ liệu số trong quản lý xây dựng.

Phó Thủ tướng cũng đề nghị cách phân loại dự án phải dựa trên tính chất công trình và mức độ phức tạp về công nghệ, thay vì chỉ theo quy mô vốn. "Một khu đô thị vốn lớn nhưng kỹ thuật quen thuộc thì khác hẳn một cây cầu công nghệ mới lần đầu áp dụng. Cách phân loại phải sát thực tế hơn", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Về cấp phép xây dựng, Phó Thủ tướng khẳng định đây là công cụ quản lý cuối cùng nhưng cần cải cách mạnh mẽ, tránh chồng chéo. "Không nên sợ tên gọi giấy phép. Quan trọng là cải cách quy trình, nhiều thủ tục trong một bộ hồ sơ, một cửa, rõ thẩm quyền. Nếu hồ sơ thiết kế khả thi đã tích hợp đầy đủ các nội dung này thì việc cấp phép gần như chỉ mang tính khẳng định", Phó Thủ tướng trao đổi.

Phó Thủ tướng cũng đề nghị tham khảo tiêu chuẩn quốc tế cho các lĩnh vực trong nước chưa có quy chuẩn, cho phép thuê tư vấn nước ngoài để bảo đảm tính khách quan. Đồng thời, tạo cơ chế linh hoạt cho chủ đầu tư ứng dụng công nghệ mới, phát triển công trình xanh, thông minh. Ngoài ra, cần nghiên cứu cơ chế thanh toán, quyết toán minh bạch để bảo vệ doanh nghiệp nhỏ và nhà thầu phụ, thay thế quy định chỉ thanh toán sau thanh tra, kiểm toán.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, Luật cần tạo không gian cho chủ đầu tư áp dụng công nghệ mới, hướng tới công trình xanh, thông minh, chuyển đổi số. Việc điều chỉnh tổng mức đầu tư, thay đổi công nghệ phải được trao quyền chủ động nhiều hơn cho chủ đầu tư, thay vì phụ thuộc quá mức vào cấp trên.