Ba năm qua, nhà đầu tư toàn cầu đã sống trong cơn say của những “ngôi sao tăng trưởng” từ công nghệ, trí tuệ nhân tạo đến bất động sản. Tại Việt Nam, không ít cổ phiếu tăng gấp đôi, thậm chí gấp ba chỉ trong thời gian ngắn, nhờ kỳ vọng về “tầm nhìn 5 năm tới” hơn là kết quả kinh doanh hiện tại.

Thế nhưng, khi làn sóng đầu cơ lắng xuống, lãi suất duy trì ở mức cao và dòng tiền trở nên thận trọng, một câu hỏi cũ lại vang lên: Giá trị thật của doanh nghiệp nằm ở đâu?

Giữa cơn sóng đầu cơ, nhà đầu tư tìm lại giá trị thực

Trong đầu tư, “cổ phiếu tăng trưởng” là những doanh nghiệp có kỳ vọng lợi nhuận, doanh thu tăng nhanh hơn mặt bằng chung. Nhà đầu tư sẵn sàng trả giá cao để nắm giữ “câu chuyện tương lai”.

Ngược lại, “cổ phiếu giá trị” thường là những doanh nghiệp đang bị định giá thấp hơn giá trị nội tại, có thể do tạm thời không được chú ý, hoặc vì hoạt động trong lĩnh vực ít hấp dẫn truyền thông nhưng tạo ra dòng tiền ổn định.

Benjamin Graham - người thầy của Warren Buffett từng nói: “Trong ngắn hạn, thị trường là chiếc máy bỏ phiếu. Nhưng trong dài hạn, nó là chiếc cân đo giá trị”. Câu nói ấy như được nhắc lại trong giai đoạn hiện nay, khi thị trường toàn cầu đang bước qua giai đoạn “hưng phấn” để tìm lại sự tỉnh táo.

Thứ nhất, môi trường lãi suất cao khiến nhà đầu tư ưu tiên dòng tiền thật. Khi chi phí vốn tăng, họ ít sẵn lòng trả giá quá đắt cho những kỳ vọng mơ hồ, thay vào đó tìm kiếm doanh nghiệp có lợi nhuận đều và cổ tức ổn định.

Thứ hai, định giá thị trường đã bị kéo giãn sau giai đoạn tăng trưởng mạnh. Nhiều cổ phiếu “tăng trưởng” hiện có P/E gấp 4-5 lần trung bình, trong khi nhóm giá trị vẫn duy trì mức hợp lý. Khi điều chỉnh xảy ra, cổ phiếu giá trị thường giảm ít hơn, thậm chí thu hút dòng tiền phòng thủ.

Thứ ba, lợi nhuận thực quay lại nhóm ngành truyền thống. Các lĩnh vực ngân hàng, năng lượng, bảo hiểm hay hạ tầng vốn là “xương sống” của nền kinh tế, tiếp tục chứng minh sức bền. Khi tăng trưởng chậm lại, đây là nơi tạo ra tiền thật và chia sẻ lợi nhuận thật cho cổ đông.

Tại Việt Nam, dấu hiệu dịch chuyển đã rõ rệt. Sau chu kỳ tăng nóng 2021–2022, nhiều cổ phiếu bất động sản, đầu cơ đã giảm mạnh, trong khi nhóm doanh nghiệp có nền tảng cơ bản như ngân hàng, năng lượng, logistics hay bảo hiểm đang dần thu hút sự chú ý.

Một số doanh nghiệp trong nhóm này hiện giao dịch ở mức P/E chỉ quanh 8-10 lần, thấp hơn trung bình thị trường, trong khi duy trì cổ tức 6-8% mỗi năm - mức hấp dẫn trong bối cảnh lãi suất tiền gửi giảm dần.

Song cần nhấn mạnh rằng “giá trị” không đồng nghĩa với “giá rẻ”. Một doanh nghiệp có giá cổ phiếu giảm mạnh vì nợ cao, quản trị yếu hoặc không còn triển vọng tăng trưởng không thể gọi là cổ phiếu giá trị. Giá trị thực phải đến từ hiệu quả kinh doanh bền vững, quản trị minh bạch và tiềm năng tăng trưởng ổn định.

Chiến lược bền vững trong thời biến động

Chiến lược đầu tư giá trị thường phù hợp với những nhà đầu tư có tầm nhìn dài hạn, kiên nhẫn và kỷ luật. Thay vì chạy theo sóng ngắn hạn, họ chú trọng tìm doanh nghiệp có nền tảng vững chắc - nơi dòng tiền hoạt động ổn định, nợ vay hợp lý, lợi nhuận tăng trưởng đều qua nhiều năm.

Trong bối cảnh kinh tế đang đi vào giai đoạn “bình thường mới”, đầu tư giá trị mang đến sự an toàn tương đối. Đây cũng là cách nhiều quỹ lớn trên thế giới đang tái cân bằng danh mục, chuyển từ cổ phiếu công nghệ sang nhóm năng lượng, tài chính, tiêu dùng thiết yếu - những lĩnh vực có dòng tiền thật và ít phụ thuộc vào chu kỳ vốn.

Nếu như trước đây, nhà đầu tư giá trị phải “đọc tay” từng báo cáo tài chính thì ngày nay công nghệ và dữ liệu giúp quá trình sàng lọc nhanh và chính xác hơn. Các nền tảng phân tích chứng khoán có thể tự động lọc cổ phiếu theo tiêu chí P/E, ROE, nợ vay, dòng tiền… để tìm ra “ngọc trong cát”.

Điều đó cho thấy, đầu tư giá trị không hề lỗi thời, mà đang được “nâng cấp” bằng công nghệ hiện đại. Dù thay đổi công cụ hay góc nhìn, cốt lõi của triết lý này vẫn không đổi, mua doanh nghiệp tốt khi thị trường chưa nhìn ra giá trị của nó.

Lịch sử chứng khoán luôn lặp lại, sau mỗi cơn sốt, thị trường sẽ quay lại với những gì thực chất nhất. Khi dòng tiền đầu cơ rút đi, những doanh nghiệp thật sự có nền tảng sẽ được định giá đúng hơn.

Đầu tư giá trị vì thế không hào nhoáng, không “giàu nhanh”, nhưng lại là con đường giúp nhà đầu tư bình tâm đi qua những biến động. Bởi như Warren Buffett từng nói: “Thời gian là bạn của doanh nghiệp tuyệt vời, và là kẻ thù của doanh nghiệp tầm thường”.

Trong bức tranh thị trường 2025, khi sự tỉnh táo quay lại, có lẽ chính những cổ phiếu giá trị từng bị lãng quên sẽ là người chiến thắng thầm lặng.