Giá dừa tươi lao dốc, xuất khẩu gặp khó
Giá dừa tươi hiện đang giảm sâu, trong khi thị trường xuất khẩu lớn như Mỹ và Trung Quốc vẫn duy trì mức giá cao. Hiện, giá dừa tươi loại lớn chỉ còn khoảng 30.000 đồng/12 trái, giảm hơn 50% so với cùng kỳ năm ngoái.
Sau thời gian tăng trưởng mạnh, ngành dừa tươi Việt Nam đang đứng trước những bất ổn rõ rệt. Ảnh: N.H
Nguyên nhân chính là thời tiết mưa nhiều kéo dài, nhu cầu nội địa thấp, đặc biệt tại miền Trung và miền Bắc, nơi chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai. Thị trường xuất khẩu cũng ghi nhận tình trạng chững lại, cho thấy sau thời gian tăng trưởng mạnh, ngành dừa tươi Việt Nam đang đứng trước những bất ổn rõ rệt.
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Cao Bá Đăng Khoa, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam, cho hay, tình trạng giá giảm sâu không chỉ do yếu tố mùa vụ mà còn là dấu hiệu của sự phát triển nóng, dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp thu mua và xuất khẩu mà thiếu kiểm soát chất lượng. “Có những container dừa xuất sang Trung Quốc lẫn lộn nhiều giống, kích cỡ và hương vị. Kết cục là khách hàng trả lại, doanh nghiệp phải bán rẻ trong nước”, ông Khoa cảnh báo.
Trong khi đó, thị trường quốc tế yêu cầu tiêu chuẩn rất nghiêm ngặt bởi dừa tươi là sản phẩm dễ hỏng, khác hoàn toàn so với các sản phẩm chế biến. Do đó, nguồn nguyên liệu cần có chứng nhận quốc tế về sản xuất bền vững, đảm bảo chất lượng đồng đều. Tuy nhiên, thực tế các vùng trồng dừa ở Việt Nam vẫn mang tính tự phát, thừa sản lượng đại trà nhưng thiếu hàng đạt chuẩn xuất khẩu, tạo ra nghịch cảnh cho cả doanh nghiệp và nông dân.
Hiện Việt Nam trồng 16 giống dừa uống nước, nhiều vườn trồng xen kẽ. Nông dân thường muốn thương lái thu mua toàn bộ sản lượng, gây khó khăn trong việc phân loại và chọn lựa sản phẩm khi xuất khẩu. “Để phát triển bền vững, ngành dừa cần xây dựng quy hoạch sản xuất, nâng cao chất lượng, minh bạch thông tin và bắt buộc nông dân ghi nhật ký canh tác, điều mà hiện tại rất ít người thực hiện”, ông Khoa nhấn mạnh.
Ông Khoa cũng cảnh báo rằng ngành dừa đang trong giai đoạn “thanh lọc mạnh”. Những đơn vị xuất khẩu không quản lý được chất lượng sẽ phải rút lui, phá sản, trong khi doanh nghiệp kiểm soát tốt sẽ có lợi thế lớn. Đây là thời điểm quyết định để các bên đầu tư vào chất lượng, công nghệ và xây dựng uy tín lâu dài trên thị trường quốc tế.
Ngành dừa xuất khẩu vẫn tiềm năng nhưng cần quy hoạch
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Nguyễn Đình Tùng, Chủ tịch HĐQT Công ty Vina T&T Group, Phó Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhận định ngành dừa vẫn còn nhiều tiềm năng, đặc biệt là các giống dừa xiêm xanh và xiêm đỏ được thị trường quốc tế ưa chuộng nhờ hương vị thanh mát.
Tính đến tháng 8/2025, xuất khẩu dừa tươi nguyên quả đạt 115,5 triệu USD, tăng 15% so với cùng kỳ năm trước; dừa chế biến đạt 233,7 triệu USD, tăng 54%. Tổng giá trị xuất khẩu 8 tháng đầu năm đạt 345,2 triệu USD, cho thấy tiềm năng dồi dào nếu được tổ chức và nâng cao chất lượng.
“Với các chính sách và quy trình phù hợp, ngành dừa Việt Nam vẫn còn dư địa lớn, có thể trở thành mặt hàng xuất khẩu chiến lược, khai thác tối đa lợi thế giống dừa nội địa và nhu cầu quốc tế tăng cao”, ông Nguyễn Đình Tùng nhận định.
Thực tế từ các mặt hàng khác cho thấy bài học cảnh báo rõ ràng. Thanh long từng là cây xuất khẩu mũi nhọn, mang về hơn 1 tỷ USD/năm, nhưng hiện chỉ còn khoảng 500 triệu USD/năm do mất dần tính cạnh tranh. Sầu riêng, sau giai đoạn tăng trưởng kỷ lục đầu năm 2024, đối mặt cú sốc lớn khi Trung Quốc siết chặt kiểm soát tồn dư cadimi và chất vàng ô, khiến có thời điểm lượng xuất khẩu giảm tới 80%.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhận định: “Sầu riêng là cây khó trồng, Trung Quốc thử nghiệm ở đảo Hải Nam nhưng chưa thành công, đó là lợi thế của Việt Nam. Tuy nhiên, nếu không nâng cao chất lượng và đổi mới quy trình, lợi thế cạnh tranh này sẽ sớm mất đi”. Thông điệp này cũng áp dụng cho ngành dừa, việc chủ động kiểm soát chất lượng, nâng cao năng lực cạnh tranh và đổi mới sáng tạo là yếu tố sống còn để giữ vị thế thị trường".
Các chuyên gia cũng cho rằng, ngành dừa Việt Nam đang đứng trước yêu cầu nghiêm ngặt về tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt khi sản phẩm hướng đến phân khúc cao cấp. Việc xuất khẩu thành công không chỉ dựa vào số lượng mà còn phụ thuộc vào chất lượng đồng đều, an toàn vệ sinh thực phẩm và khả năng truy xuất nguồn gốc. Nếu không cải thiện, sản phẩm sẽ khó cạnh tranh với dừa Thái Lan hay các quốc gia khác đang áp dụng quy trình kiểm soát nghiêm ngặt.
Phát triển bền vững ngành dừa tươi không thể chỉ chạy theo số lượng. Ngành cần minh bạch từ khâu sản xuất, chế biến đến xuất khẩu, đồng thời áp dụng các chứng nhận quốc tế về nông nghiệp bền vững. Khi đó, ngành dừa Việt Nam mới giữ vững uy tín trên thị trường quốc tế.