Tên lửa 55 tuổi vẫn vững vàng trong thế trận răn đe

Giữa kỷ nguyên của vũ khí siêu vượt âm và hệ thống phòng thủ không gian thế hệ mới, tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) Minuteman III vẫn chứng minh sức mạnh bền bỉ của mình. Vụ phóng thử thành công không đầu đạn từ Căn cứ Không quân Vandenberg (California) mới đây đã khẳng định khả năng hoạt động ổn định của hệ thống được mệnh danh là xương sống răn đe hạt nhân Mỹ.

Triển khai từ năm 1970, Minuteman III trở thành biểu tượng của năng lực hạt nhân chiến lược Mỹ, được thiết kế để phóng từ các hầm ngầm (silo) kiên cố. Trải qua hơn nửa thế kỷ, hệ thống này liên tục được hiện đại hóa, trong đó chương trình kéo dài tuổi thọ đến năm 2030 hoàn tất vào năm 2015. Gần như toàn bộ linh kiện bên trong được thay mới, chỉ còn giữ lại lớp vỏ ngoài, biến Minuteman III thành tên lửa cũ trong hình hài mới.

Hiện Mỹ duy trì khoảng 400 quả tên lửa Minuteman III tại các silo trải khắp năm bang: Colorado, Montana, Nebraska, North Dakota và Wyoming. Mỗi quả được trang bị một đầu đạn hạt nhân đơn lẻ, nhưng vẫn có thể mang tối đa ba đầu đạn độc lập nếu kích hoạt công nghệ MIRV (Multiple Independently Targetable Reentry Vehicles) – công nghệ giúp một tên lửa có thể tấn công nhiều mục tiêu cùng lúc.

Trái tim của Minuteman III là hệ thống boosters ba tầng sử dụng nhiên liệu rắn, hoạt động tuần tự để đưa tên lửa đạt tốc độ và quỹ đạo tối ưu xuyên lục địa. Tầng đẩy thứ nhất tạo lực đẩy khổng lồ giúp tên lửa thoát khỏi silo và vượt qua tầng khí quyển với vận tốc ban đầu lên tới hàng nghìn km/giờ. Khi nhiên liệu cạn, tầng này tách ra và rơi xuống biển, giảm trọng lượng để tầng hai kích hoạt, đẩy tên lửa tiến sâu vào không gian.

Điểm đặc biệt của tầng đẩy thứ hai là khả năng điều chỉnh quỹ đạo chính xác nhờ hệ thống dẫn đường quán tính nâng cấp, cho phép hiệu chỉnh trong thời gian thực, hạn chế sai lệch do gió hoặc lực hấp dẫn. Sau khi hoàn tất pha giữa quỹ đạo, tầng thứ ba tiếp nhận nhiệm vụ đưa phương tiện tái nhập khí quyển mang đầu đạn tới mục tiêu, đạt vận tốc Mach 23 (hơn 28.000 km/giờ) trước khi rơi xuống.

Công nghệ “cũ mà mới” của tên lửa Minuteman III

Điều khiến Minuteman III vẫn được duy trì đến nay không chỉ là sức mạnh, mà là độ tin cậy và khả năng phản ứng tức thì. Hệ thống kiểm soát hỏa lực từ trung tâm chỉ huy ngầm có thể ra lệnh phóng trong vòng 30 giây, nhờ cơ chế tự động hóa cao và khả năng tách tầng độc lập an toàn.

Kể từ khi đưa vào vận hành, Minuteman III đã trải qua hơn 300 vụ phóng thử, phần lớn là thử nghiệm không đầu đạn để đánh giá độ ổn định của hệ thống đẩy. Các boosters được kiểm tra định kỳ tại Căn cứ Không quân Hill (Utah) bởi đơn vị 309th Missile Maintenance Group, sử dụng thiết bị chuyên dụng để phát hiện mọi khuyết điểm vi mô mà các đơn vị vận hành thường không thể nhận biết.

Tuy đã “cao tuổi” so với các dòng tên lửa mới như RS-28 Sarmat của Nga hay DF-41 của Trung Quốc, Minuteman III vẫn đạt tỷ lệ sẵn sàng chiến đấu gần 100%. Giới chuyên gia cho rằng công nghệ ổn định đôi khi chính là ưu thế chiến lược khi độ tin cậy của hệ thống cũ nhưng tinh chỉnh tốt mang lại hiệu quả cao hơn so với các loại vũ khí thử nghiệm mới.

Mỹ hiện chi khoảng 95 tỷ USD mỗi năm để duy trì năng lực răn đe hạt nhân, trong đó phần lớn ngân sách dành cho bảo dưỡng hệ thống tên lửa. Tuy nhiên, Washington cũng đang xúc tiến dự án LGM-35A Sentinel – dòng ICBM thế hệ mới nhằm thay thế Minuteman III vào đầu thập niên 2030. Dù vậy, cho đến khi Sentinel hoàn thiện, “ông già gân Minuteman III” vẫn sẽ tiếp tục đóng vai trò nền tảng vững chắc của bộ ba hạt nhân Mỹ cùng với tàu ngầm và máy bay ném bom chiến lược.