Áp lực tái cơ cấu trước biến động thương mại toàn cầu
Thị trường Thái Lan đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế khi phải đối mặt với áp lực ngày càng lớn từ môi trường thương mại toàn cầu biến động. Những tín hiệu về khả năng áp dụng các biện pháp bảo hộ tại các nền kinh tế lớn đã đặt ra yêu cầu cấp bách cho nước này trong việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và chuyển dịch sang những lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như công nghệ sinh học (biotechnology) và trí tuệ nhân tạo (AI).
Đây được coi là những hướng đi chiến lược nhằm giúp nền kinh tế tăng khả năng chống chịu, đồng thời nâng cao vị thế cạnh tranh trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Thái Lan cần tái cơ cấu thị trường xuất khẩu. Ảnh minh họa: TTXVN
Phát biểu tại Triển lãm Phát triển Bền vững 2025, ông Wiwat Hemmondharop, Phó Chủ tịch Liên đoàn Công nghiệp Thái Lan (FTI), cho rằng sự ổn định chính trị hiện nay đang tạo điều kiện thuận lợi để củng cố niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài. Ông nhận định đây là thời điểm thích hợp để Thái Lan thực hiện những bước chuyển đổi chiến lược trong cơ cấu xuất khẩu và định hướng đầu tư, thay vì chỉ dựa vào những thị trường truyền thống đã bão hòa.
Tuy nhiên, nền kinh tế vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Theo dự báo của Ủy ban Hỗn hợp Thương mại, Công nghiệp và Ngân hàng (JSCCIB), tăng trưởng GDP của Thái Lan trong nửa cuối năm được dự báo sẽ giảm tốc do hai yếu tố chính gồm sức mua trong nước đang chững lại và gánh nặng nợ công ở mức cao. Trong bối cảnh đó, việc thúc đẩy tiêu dùng nội địa được xem là một trong những giải pháp quan trọng để kích thích vòng tuần hoàn kinh tế và giảm bớt phụ thuộc vào thị trường bên ngoài.
Một điểm yếu lớn trong cơ cấu xuất khẩu của Thái Lan là sự tập trung quá mức vào một số thị trường. Hiện nay, hơn 60% kim ngạch xuất khẩu của nước này phụ thuộc vào bốn khu vực chính gồm châu Âu, Trung Quốc, Mỹ và ASEAN. Việc dựa dẫm vào một nhóm đối tác thương mại hạn chế khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương khi có biến động về chính sách thương mại, nhu cầu tiêu dùng hoặc các yếu tố địa chính trị tại các thị trường này.
“Việc tìm kiếm các thị trường mới để đa dạng hóa sản phẩm là điều cần thiết", ông Wiwat Hemmondharop nhấn mạnh, đồng thời khẳng định định hướng này phù hợp với mô hình “Market University” do Bộ trưởng Thương mại Suphajee Suthumpun đề xướng. Theo đó, chiến lược này không phải là thay đổi toàn bộ danh mục sản phẩm xuất khẩu hiện tại mà là giữ ổn định sản phẩm chủ lực, đồng thời mở rộng tệp khách hàng, giảm sự lệ thuộc vào các thị trường truyền thống và gia tăng khả năng tiếp cận với những khu vực có tiềm năng tăng trưởng.
Áp lực đa dạng hóa thị trường ngày càng gia tăng khi những thay đổi trong chính sách thương mại toàn cầu có thể diễn ra nhanh và khó lường. Để ứng phó, Thái Lan đang đẩy nhanh tiến độ đàm phán các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) với những đối tác chủ chốt như châu Âu và Nhật Bản. Việc mở rộng các thỏa thuận FTA được kỳ vọng sẽ giúp nước này giảm bớt sự phụ thuộc vào một số thị trường lớn, đồng thời mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường có mức độ ổn định cao hơn và nhu cầu đa dạng hơn.
Đây không chỉ là một bước đi nhằm bảo vệ xuất khẩu trước các rào cản thương mại tiềm tàng mà còn là cách để Thái Lan nâng cao vị thế trong mạng lưới thương mại quốc tế, gia tăng khả năng tiếp cận công nghệ, vốn và tri thức mới thông qua các mối quan hệ hợp tác sâu rộng.
Đổi mới và nâng cao năng lực cạnh tranh dài hạn
Song song với việc mở rộng thị trường, Thái Lan cũng phải tập trung vào việc nâng cấp năng lực cạnh tranh nội tại, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất và công nghiệp. Ông Wiwat nhấn mạnh rằng trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, năng lực cạnh tranh trong tương lai sẽ phụ thuộc vào việc tối ưu hóa bốn yếu tố “4P” gồm Sản phẩm (Product), Giá (Price), Phân phối (Place) và Xúc tiến thương mại (Promotion).
Cụ thể, các doanh nghiệp cần tập trung tăng năng suất lao động, áp dụng công nghệ mới để giảm chi phí sản xuất và tiêu thụ năng lượng. Việc cải thiện hiệu quả sản xuất không chỉ giúp giảm giá thành sản phẩm mà còn tạo điều kiện cho doanh nghiệp nâng cao chất lượng, từ đó đáp ứng được các tiêu chuẩn cao hơn tại các thị trường khó tính.
FTI cũng ghi nhận rằng dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đang có xu hướng tăng lên trong lĩnh vực kỹ thuật số, đặc biệt là ở các dự án trung tâm dữ liệu. Đây là tín hiệu tích cực, phản ánh niềm tin của nhà đầu tư vào tiềm năng phát triển của Thái Lan trong kỷ nguyên số. Tuy nhiên, ông Wiwat cho rằng để tạo ra lợi thế cạnh tranh thực sự, nước này không thể chỉ dựa vào vị trí địa lý hoặc chi phí lao động mà phải dựa vào đổi mới sáng tạo.
Đổi mới trong sản xuất, quản trị và công nghệ sẽ là yếu tố giúp Thái Lan vượt qua giới hạn của một nền kinh tế dựa vào chi phí thấp. Những lĩnh vực như công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo và phát triển bền vững đang được xem là trụ cột để thu hút FDI chất lượng cao, hướng tới phát triển các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng lớn và khả năng cạnh tranh toàn cầu.
Bên cạnh đó, Thái Lan đang bước vào giai đoạn xã hội già hóa, kéo theo tình trạng thiếu hụt lao động và chi phí nhân công tăng cao. Đây là một thách thức lớn đối với các ngành công nghiệp thâm dụng lao động, dẫn đến việc một số nhà sản xuất chuyển cơ sở sang các quốc gia láng giềng như Việt Nam và Indonesia, nơi có lực lượng lao động dồi dào hơn và chi phí sản xuất thấp hơn.
Để đối phó với xu hướng này, FTI kêu gọi Chính phủ triển khai các chính sách nhất quán nhằm thu hút đầu tư vào những lĩnh vực có khả năng thích ứng cao với thay đổi về nhân khẩu học. Việc đầu tư vào công nghệ tự động hóa, đào tạo lại nguồn nhân lực và khuyến khích phát triển các ngành công nghệ cao được xem là giải pháp dài hạn để bù đắp thiếu hụt lao động và giữ chân các doanh nghiệp sản xuất.
Một điểm đáng chú ý khác là nhu cầu thúc đẩy tiêu dùng nội địa để tạo ra một nền tảng tăng trưởng bền vững. Khi sức mua trong nước được cải thiện, nền kinh tế sẽ bớt phụ thuộc vào xuất khẩu, đồng thời giúp các doanh nghiệp có thêm không gian thử nghiệm sản phẩm và mô hình kinh doanh mới trước khi mở rộng ra thị trường quốc tế.
Chiến lược phát triển của Thái Lan trong giai đoạn tới sẽ không chỉ đơn thuần là mở rộng số lượng thị trường mà còn là tái cấu trúc toàn diện mô hình tăng trưởng, hướng tới sự cân bằng giữa thị trường trong nước và quốc tế, giữa ngành truyền thống và ngành giá trị cao, giữa tăng trưởng ngắn hạn và năng lực cạnh tranh dài hạn.