Thanh toán QR Code: Minh bạch và trải nghiệm không giới hạn

29/11/2025 - 07:298 phút đọc

Chiều ngày 19/11, tại Hà Nội, Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy phối hợp cùng Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam), Công ty cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) và các đơn vị liên quan tổ chức Hội thảo “Thanh toán QR Code: Minh bạch và trải nghiệm không giới hạn”.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Phạm Tiến Dũng đã có những chia sẻ về quyết tâm đưa Việt Nam trở thành một xã hội không tiền mặt tiện lợi và minh bạch. Bài phát biểu không chỉ ghi nhận những bước tiến vượt bậc của thanh toán bằng mã QR trong nước, mà còn đề ra các định hướng chiến lược nhằm khai thác tối đa tiềm năng của phương thức thanh toán này, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế và tăng cường quản lý thuế.

"Tôi còn lưu giữ hình ảnh một người ăn xin ở Trung Quốc đeo mã QR trên cổ để nhận tiền. Hình ảnh đó đã trở thành động lực và quyết tâm lớn đối với tôi, thôi thúc Việt Nam chúng ta cũng phải thực hiện được điều này", Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng chia sẻ và cho biết, Việt Nam đã có những bước tiến thần tốc trong hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, khi từ ly nước chè, bó rau, đến tất cả hàng hóa, dịch vụ trên đất nước Việt Nam đều đã có thể sử dụng mã QR để thanh toán.

Thanh toán qua mã QR tăng mạnh cả về số lượng và giá trị

Thông tin về kết quả thanh toán không dùng tiền mặt thời gian qua tại hội thảo, ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ thanh toán NHNN cho biết, trong 9 tháng đầu năm giao dịch thanh toán không tiền mặt đạt hơn 17,8 tỷ giao dịch với giá trị đạt hơn 260 triệu tỷ đồng (tăng 43,32% về số lượng và 24,23% về giá trị).

Trong đó, qua kênh Internet đạt hơn 3,4 tỷ giao dịch với giá trị đạt hơn 76 triệu tỷ đồng (tăng 51,2% về số lượng và 37,17% về giá trị). Qua kênh điện thoại di động đạt đạt hơn 11,5 tỷ giao dịch với giá trị đạt hơn 64 triệu tỷ đồng (tăng 37,37% về số lượng và 21,79% về giá trị).

Đáng chú ý, thanh toán qua mã QR đạt hơn 337 triệu giao dịch với giá trị đạt 288.000 tỷ đồng (tăng 61,63% về số lượng và 150,67% về giá trị).

Ghi nhận tại riêng NAPAS được ông Nguyễn Hoàng Long, Phó Tổng giám đốc NAPAS chia sẻ tại hội thảo cho thấy, đến tháng 10/2025, gần 90 triệu tài khoản Mobile Banking đã sử dụng VietQR để chuyển tiền hằng ngày. Trong 10 tháng đầu năm 2025, hệ thống NAPAS ghi nhận 3,6 tỷ giao dịch chuyển tiền qua VietQR, tăng hơn 52% về lượng và 85% về giá trị so với cùng kỳ 2024.

Những con số trên cho thấy những đóng góp của thanh toán qua mã QR đối với sự phát triển của thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam. Ông Nguyễn Đức Lê, Phó Trưởng Phòng Nghiệp vụ Quản lý thị trường, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương nhận định, rằng thanh toán không dùng tiền mặt nói chung và mã QR nói riêng đóng vai trò cực kỳ lớn trong việc thúc đẩy thương mại điện tử và các hoạt động thị trường.

Theo ông Nguyễn Đức Lê, mã QR được xem là một công cụ tiện lợi, phổ cập và đáng tin cậy. Về mặt tiện ích, người dân chỉ cần một thiết bị thông minh là có thể thực hiện giao dịch. Đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là các đơn vị kinh doanh nhỏ như quán cà phê hay cửa hàng sản xuất bánh, chi phí đầu tư để nhận tiền qua mã QR là rất thấp, chỉ cần in mã để nhận thanh toán. Điều này giúp mã QR trở nên rất phổ cập vì hầu như ai ở Việt Nam cũng có ít nhất một điện thoại thông minh".

"Quan trọng hơn, việc thanh toán bằng mã QR tạo ra niềm tin trong giao dịch. Khách hàng khi quét mã sẽ thấy rõ số tiền cần trả, giúp họ yên tâm và tránh được việc bấm nhầm số tài khoản", ông Nguyễn Đức Lê nhấn mạnh.

Trên thực tế, bên cạnh triển khai thanh toán bằng mã QR trong nước, Việt Nam đã triển khai dịch vụ thanh toán QR hai chiều với Thái Lan, Lào và Campuchia, phục vụ cả khách hàng Việt Nam và khách hàng các quốc gia đang hợp tác. Theo lãnh đạo Vụ Thanh Toán, các thị trường như Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore, Ấn Độ và Đài Loan (Trung Quốc) dự kiến sẽ cung ứng ra thị trường trong giai đoạn 2025–2026.

Thanh toán qua mã QR còn gặp nhiều thách thức

Tại hội thảo, các chuyên gia đồng thuận cho rằng, QR thanh toán sẽ mang lại 3 lợi ích cốt lõi: minh bạch giao dịch và tăng mức bảo mật cho người dùng; hỗ trợ doanh nghiệp quản lý bán hàng, phân tích dữ liệu; tăng hiệu quả kiểm soát dòng tiền, thu thuế cho cơ quan quản lý. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, vẫn còn những khó khăn/thách thức ảnh hưởng đến việc triển khai mã QR trong thực tế.

Chia sẻ thách thức đối với việc phát triển và chuyển đổi thanh toán bằng mã QR tại Việt Nam, đặc biệt là chuyển đổi từ mã QR chuyển khoản cá nhân (P2P) sang mã QR thanh toán (QR Pay/P2M), bà Phan Thị Thanh Nhàn, Giám đốc Trung tâm Thẻ và Vận hành, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) nhận định, thách thức lớn nhất đối với việc phát triển xoay quanh vấn đề chi phí và thói quen người dùng, cùng với các rào cản về kỹ thuật và quy định liên quan đến giao dịch xuyên biên giới.

Bên cạnh đó, việc phối hợp không chặt chẽ và chưa liên thông giữa các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán (như ví điện tử và ngân hàng) cũng là một điểm nghẽn. Hay vấn đề rủi ro thanh toán và quản lý rủi ro trong AML (chống rửa tiền) khi triển khai thanh toán QR xuyên biên giới cũng là một vấn đề các ngân hàng thương mại và NHNN phải đối mặt.

Dưới góc độ cơ quan quản lý, ông Phạm Anh Tuấn cũng chỉ ra một số thách thức trong quá trình triển khai thanh toán qua mã QR, đó là: nhiều đơn vị chấp nhận thanh toán (ĐVCNTT) có thói quen sử dụng mã QR cá nhân để nhận tiền thanh toán hàng hóa, dịch vụ từ khách hàng do những ưu điểm của hình thức thanh toán này mang lại (tiện lợi, nhanh chóng, không mất phí, không cần ký kết hợp đồng…). Bên cạnh đó, các đơn vị phát hành thương hiệu mã QR chưa thực sự hợp tác chặt chẽ với nhau để thực hiện mục đích liên thông trong thanh toán qua mã QR dẫn đến bất tiện cho khách hàng trong quá trình sử dụng dịch vụ thanh toán qua mã QR; người tiêu dùng không được bảo vệ trong trường hợp phát sinh khiếu nại hay không thể kết nối với hệ thống thanh toán song phương bằng mã QR với các quốc gia khác.

Đẩy nhanh lộ trình nâng cấp từ QR chuyển tiền sang QR thanh toán

Tại hội thảo, các chuyên gia đồng thuận cho rằng QR thanh toán sẽ mang lại 3 lợi ích cốt lõi: minh bạch giao dịch và tăng mức bảo mật cho người dùng; hỗ trợ doanh nghiệp quản lý bán hàng, phân tích dữ liệu; và tăng hiệu quả kiểm soát dòng tiền, thu thuế cho cơ quan quản lý.

Để mở rộng kết nối quốc tế, phòng chống rửa tiền và kiểm soát nguồn thu ngân sách, Việt Nam cần đẩy nhanh lộ trình nâng cấp từ QR chuyển tiền sang QR thanh toán (QR Pay), phù hợp với thông lệ quốc tế và yêu cầu quản lý hiện đại.

Góp ý giải pháp để vượt qua các thách thức trên và thực hiện nâng cấp từ QR chuyển tiền sang QR thanh toán, bà Phan Thị Thanh Nhàn cho rằng, cần có sự đồng hành về chi phí giữa các ngân hàng, NAPAS và các tiểu thương trong giai đoạn đầu, cùng với sự giám sát và quy định chặt chẽ hơn từ NHNN nhằm thúc đẩy các đơn vị chấp nhận thanh toán chuyển đổi từ hình thức QR cá nhân sang QR Pay để đảm bảo tính minh bạch và quyền lợi người mua hàng.

Ở góc độ đơn vị trung gian thanh toán, ông Đỗ Tuấn Anh, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Công nghệ KiotViet đề xuất một số giải pháp: Các bên cần thống nhất API, KYC và quy trình tích hợp để đảm bảo hệ thống QR Pay vận hành ổn định trên giao diện nhất quán cho ĐVCNTT; Phí giao dịch cần được công bố rõ ràng từ đầu, thủ tục đơn giản, hướng tới hoàn toàn online...

"Khi QR Pay được triển khai đồng bộ và nhất quán, ngành thuế sẽ có nguồn dữ liệu minh bạch, có cấu trúc, có thể đối soát được. Đây sẽ là đầu vào giá trị để giảm các khâu kiểm tra thủ công, hỗ trợ phân loại rủi ro và thúc đẩy quản lý thuế theo hướng thông minh, hiện đại", ông Đỗ Tuấn Anh bày tỏ.

Dưới góc độ cơ quan quản lý, ông Phạm Anh Tuấn đề nghị, các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán/trung gian thanh toán cần tập trung chú trọng mở rộng mạng lưới ĐVCNTT để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân và doanh nghiệp. Có biện pháp khuyến khích ĐVCNTT sử dụng mã QR thanh toán thay vì mã QR chuyển tiền. Tăng cường hợp tác liên thông thanh toán giữa các thương hiệu cung cấp mã QR khác nhau nhằm đem lại tiện ích thanh toán cho khách hàng. Đồng thời, tăng cường truyền thông để khách hàng biết tới dịch vụ, tăng cường công tác đào tạo nhân viên tại ĐVCNTT để bảo đảm khách hàng có thể nhận diện và sử dụng đúng dịch vụ thanh toán bán lẻ song phương qua mã QR.

Trong khuôn khổ hội thảo, 28 ngân hàng và tổ chức trung gian thanh toán cùng thể hiện quyết tâm đồng hành trong lộ trình chuẩn hoá mã QR theo định hướng của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, thông qua cam kết mạnh mẽ trong lễ kick-off chuyển đổi từ mã QR chuyển tiền sang mã QR thanh toán.

Nghi thức này như một dấu mốc thể hiện quyết tâm chung trong phát triển phương thức thanh toán QR, mở rộng mạng lưới điểm chấp nhận thanh toán VietQRPay cho nội địa và VietQRGlobal cho giao dịch xuyên biên giới. Đồng thời, mở ra một giai đoạn mới cho ngành Ngân hàng và hệ sinh thái thanh toán: chuẩn hóa-minh bạch-liên thông, hướng tới mục tiêu xây dựng một nền thanh toán hiện đại, đáng tin cậy và mang lại trải nghiệm không giới hạn cho người dùng.