Thúc đẩy du lịch nông thôn gắn với văn minh sinh thái, phát triển bền vững

Thúc đẩy du lịch nông thôn xanh - thông minh - tuần hoàn

Chiều ngày 8/11/2025, tại TP. Hồ Chí Minh, diễn ra Diễn đàn Quốc gia “Du lịch nông thôn gắn với văn minh sinh thái và kiến tạo môi trường sống xanh”. Diễn đàn do Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp phối hợp với Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh), Báo Nông nghiệp và Môi trường, Hội Địa lý Việt Nam tổ chức.

Diễn đàn là không gian trao đổi giữa nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp, đơn vị lữ hành và cộng đồng để nhận diện thách thức, chia sẻ kinh nghiệm, giới thiệu mô hình thực hành tốt. Đồng thời, đề xuất khung chính sách, giải pháp ứng dụng công nghệ thúc đẩy du lịch nông thôn phát triển theo hướng “xanh - thông minh - tuần hoàn, phát thải carbon thấp”.

Sự kiện góp phần hiện thực hóa cam kết quốc gia về tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, đồng thời cụ thể hóa các mục tiêu của Chương trình phát triển du lịch nông thôn giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn năm 2030 theo Quyết định 922/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, TS. Lê Hoàng Dũng, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh) nhấn mạnh: Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hiện đại hóa, du lịch, nông nghiệp và nông thôn ngày càng khẳng định vai trò quan trọng, trở thành một định hướng phát triển bền vững của ngành du lịch Việt Nam.

Do đó, phát triển du lịch nông thôn góp phần nâng cao thu nhập, thúc đẩy kinh tế nông nghiệp, đồng thời giúp bảo tồn bản sắc văn hóa, phát huy giá trị tài nguyên tự nhiên và tri thức bản địa, những “tài sản xanh” vô cùng quý giá của nông thôn Việt Nam.

TS. Lê Hoàng Dũng cho rằng, biến đổi môi trường và tác động từ nhiều yếu tố kinh tế - xã hội đang ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển của ngành du lịch và khu vực nông thôn. Việt Nam hiện có hơn 60% dân số sinh sống tại nông thôn, sở hữu nguồn tài nguyên sinh thái phong phú, cảnh quan đặc sắc và truyền thống sản xuất lâu đời. Đây chính là nền tảng quan trọng để phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng, nơi du khách có thể trải nghiệm, học hỏi và chia sẻ cùng cộng đồng địa phương.

Chia sẻ tại sự kiện, ông Nguyễn Minh Tiến, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp nhấn mạnh: Trong bối cảnh toàn cầu hướng mạnh mẽ tới tăng trưởng xanh và cam kết Net zero vào năm 2050, du lịch nông thôn không chỉ là động lực phát triển nông nghiệp bền vững mà còn là nền tảng kiến tạo môi trường sống xanh cho cộng đồng.

Ông Nguyễn Minh Tiến tin rằng, thông qua sự kiện này, các liên kết mới giữa doanh nghiệp, địa phương và người dân sẽ hình thành, góp phần tạo ra nhiều sản phẩm du lịch hấp dẫn. Qua đó, giúp nâng cao thu nhập cho người dân và kiến tạo một tương lai hài hòa giữa kinh tế và sinh thái, hướng tới thịnh vượng bền vững.

Liên kết vùng - hợp tác công tư thúc đẩy phát triển bền vững

Du lịch nông nghiệp, nông thôn (Rural Tourism) là lĩnh vực kinh tế tích hợp, kết nối nông nghiệp - sinh thái - văn hóa - cộng đồng. Đây là xu hướng toàn cầu giúp đa dạng hóa sinh kế, nâng cao chất lượng sống của người dân và bảo tồn bản sắc văn hóa vùng miền.

Việt Nam có hơn 62,7% dân số sinh sống ở khu vực nông thôn, sở hữu nguồn tài nguyên nông nghiệp phong phú, cùng đa dạng sinh học thuộc nhóm 16 quốc gia cao nhất thế giới, tạo lợi thế vượt trội để phát triển du lịch nông thôn.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đến năm 2025, cả nước có hơn 600 mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn đang hoạt động, tăng 235 mô hình so với thời điểm năm 2022. Trong đó, nhiều mô hình kết hợp trải nghiệm nông nghiệp, tiêu thụ sản phẩm OCOP và du lịch cộng đồng, đã góp phần hình thành hệ sinh thái kinh tế nông thôn đa giá trị, gắn phát triển du lịch với xây dựng nông thôn mới bền vững.

Tại diễn đàn, các nhà khoa học, doanh nghiệp đã chia sẻ, bàn thảo các giải tháo gỡ khó khăn trong cơ chế quản lý, quy hoạch và phát triển sản phẩm du lịch nông thôn; giới thiệu các mô hình thực hành tốt, điểm đến và sản phẩm đặc trưng, phát huy giá trị văn hóa, tri thức bản địa.

Đồng thời, đề xuất giải pháp công nghệ, chính sách và khung tiêu chí phát triển du lịch  “xanh - thông minh - tuần hoàn - phát thải carbon thấp”, góp phần thúc đẩy ngành du lịch Việt Nam phát triển xanh và bền vững trong giai đoạn mới.

PGS.TS Ngô Thu Trang, Trưởng khoa Địa lý, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh) - cho rằng, để phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn gắn với văn minh sinh thái và môi trường sống xanh, cần chú trọng 9 nhóm trọng tâm: Phát triển kinh tế nông nghiệp đa giá trị; hoàn thiện tiêu chí OCOP cho du lịch nông nghiệp - nông thôn; xây dựng tư duy và tiêu chí xanh; bảo tồn kiến trúc, bản sắc địa phương; cộng đồng là chủ thể sáng tạo; thu hút nguồn nhân lực trẻ; lấy du lịch làm đại sứ cho sản phẩm nông nghiệp; đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ và chuyển đổi số; và liên kết vùng - hợp tác công tư.

Trong đó, liên kết vùng được xem là yếu tố then chốt, cần hình thành hành lang du lịch, cụm điểm đến, chuỗi giá trị nông sản, dịch vụ, logistics, điểm bán. Đồng thời, chuẩn hóa tiêu chí xanh, an toàn thực phẩm liên vùng, ứng dụng bản đồ số và dữ liệu mở.

Với hợp tác công - tư (PPP), các mô hình BOT, BOO, BLT nên được khuyến khích triển khai, kết hợp chính sách ưu đãi về tín dụng xanh, thuế và đất đai. Việc huy động vốn thông qua trái phiếu xanh, quỹ carbon và CSR, cùng cơ chế chia sẻ rủi ro, lợi ích minh bạch giữa các bên cũng được nhấn mạnh.

Đề cập góc độ chính sách, PGS.TS Phạm Trung Lương kiến nghị, cần có cơ chế khuyến khích phát triển du lịch nông thôn bền vững, với sự tham gia chủ động của cộng đồng địa phương. Đồng thời, cần đổi mới tư duy quy hoạch nông thôn, đặc biệt tại các vùng có tiềm năng du lịch gắn với giá trị văn hóa bản địa.

PGS.TS Phạm Trung Lương nhấn mạnh việc xây dựng hệ thống tiêu chuẩn sản phẩm và dịch vụ du lịch theo hướng nâng cao trải nghiệm đích thực về con người và thiên nhiên. Cùng với đó, kết hợp nâng cao năng lực quản lý điểm đến và hạ tầng nông thôn để đáp ứng nhu cầu phát triển, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Bên cạnh đó, cần chú trọng phát triển du lịch xanh, lấy du lịch sinh thái làm trọng tâm, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ xanh - thông minh; đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đủ trình độ, kỹ năng. Đây sẽ là nền tảng để du lịch nông thôn Việt Nam phát triển bền vững, góp phần lan tỏa lối sống xanh và xây dựng hình ảnh Việt Nam thân thiện, giàu bản sắc trên bản đồ du lịch thế giới.

Du lịch nông thôn Việt Nam, nơi hội tụ sinh thái, văn hóa và con người, đang chuyển mình theo chiến lược xanh, bảo tồn bản sắc và kiến tạo môi trường sống xanh, bền vững.