AI tạo sinh “tiếp tay” cho hàng giả

Không chỉ khiến mạng xã hội ngập trong nội dung rác, AI tạo sinh (Generative AI) giờ đây còn trở thành công cụ mới cho những kẻ gian trong thương mại điện tử. Theo Nicolas Waldmann, Trưởng nhóm Quản trị và Quan hệ đối ngoại của TikTok Shop, ngày càng nhiều người bán lợi dụng công nghệ AI để dựng nên thương hiệu ảo, tạo sản phẩm giả và lừa người mua chuyển tiền cho những mặt hàng không tồn tại.

“Đây thực chất là tội phạm có tổ chức. Họ tìm cách đăng bán, nhưng không bao giờ giao hàng, rồi biến mất cùng số tiền người mua đã thanh toán,” Waldmann nói.

Trước đây, hành vi gian lận thương mại điện tử thường bị phát hiện nhờ dấu vết hoạt động hoặc hình ảnh sản phẩm thật – nhưng với AI, kẻ gian có thể tạo ra hình ảnh, mô tả sản phẩm, thậm chí đánh giá người dùng giả mạo cực kỳ thuyết phục chỉ trong vài phút.

AI tạo sinh khiến chuỗi kiểm duyệt hàng hóa của các nền tảng lớn như TikTok, Amazon hay Shopee trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Nếu trước kia, việc xác minh nguồn gốc chủ yếu dựa trên thông tin đăng tải và phản hồi người mua, thì giờ đây, AI có thể “hóa trang” thành người bán thật, dùng hình ảnh ảo, địa chỉ giả và dữ liệu ngụy tạo để qua mặt bộ lọc tự động.

Vì vậy, các nền tảng phải “chạy đua” bằng chính công nghệ AI để đối phó.

“Về cơ bản, chúng tôi dùng AI để chống lại AI,” Waldmann nói. TikTok hiện sử dụng hệ thống quét dữ liệu tự động, đồng thời kết hợp kiểm duyệt thủ công từ con người để rà soát danh mục sản phẩm, theo dõi các tài khoản có hành vi bất thường và hợp tác với đơn vị xác thực hàng xa xỉ nhằm ngăn chặn hàng giả đã qua sử dụng.

TikTok mạnh tay dẹp gian lận

Trong báo cáo nửa đầu năm 2025, TikTok cho biết đã từ chối hơn 70 triệu sản phẩm và loại bỏ 700.000 người bán vi phạm chính sách trên nền tảng. Đây là chiến dịch kiểm soát quy mô lớn nhất từ trước đến nay của TikTok Shop – nhằm củng cố niềm tin người tiêu dùng và bảo vệ thương hiệu thương mại điện tử đang tăng trưởng mạnh nhất thế giới.

Công ty cho biết: “Khi cộng đồng người bán và nhà sáng tạo mở rộng toàn cầu, khả năng phát hiện và ngăn chặn vi phạm cũng được nâng cao. Việc loại bỏ hàng vi phạm là một phần trong nỗ lực đảm bảo trải nghiệm mua sắm an toàn cho người dùng.”

Tuy nhiên, bài toán lớn nhất của TikTok Shop vẫn nằm ở việc cân bằng giữa tốc độ mở rộng và chất lượng kiểm duyệt. Với hàng chục triệu danh mục sản phẩm được đăng tải mỗi ngày, việc phát hiện hàng giả đòi hỏi AI có khả năng học sâu và phân tích ngữ cảnh linh hoạt, thay vì chỉ nhận dạng hình ảnh đơn thuần.

Một số chuyên gia nhận định, dù AI giúp phát hiện nhanh hơn, “vòng lặp” giữa người lừa đảo và hệ thống kiểm duyệt cũng ngày càng khốc liệt hơn – khi kẻ gian luôn tìm cách “đào tạo” lại mô hình để vượt qua các rào chắn kỹ thuật.

Nỗ lực làm sạch TikTok Shop còn mang ý nghĩa chiến lược: nền tảng này đang đặt mục tiêu mở rộng mạnh tại Mỹ, châu Âu và Đông Nam Á. Năm ngoái, TikTok Shop đạt doanh số 100 triệu USD chỉ trong ngày Black Friday tại Mỹ, và đang hướng tới mục tiêu trở thành một trong ba sàn thương mại điện tử lớn nhất toàn cầu vào năm 2026.

Việc kiểm soát hàng giả bằng AI không chỉ giúp TikTok bảo vệ người mua, mà còn tạo tiền lệ cho toàn ngành thương mại điện tử trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo. Như Waldmann nhận định: “Công nghệ tạo sinh mở ra kỷ nguyên sáng tạo mới, nhưng cũng đặt ra trách nhiệm lớn hơn. Muốn giữ niềm tin người dùng, chúng ta phải xây dựng AI minh bạch, có đạo đức và phục vụ con người.”