TP. Hồ Chí Minh khai thác FTA để mở rộng thị trường xuất khẩu

Từ lợi thế FTA đến bài toán gia tăng thị phần xuất khẩu

Trong bối cảnh nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) đã đưa thuế suất về 0%, nhưng thị phần hàng hóa Việt Nam tại không ít thị trường vẫn tăng chậm, thậm chí chưa tương xứng với tiềm năng. Với TP. Hồ Chí Minh, đầu tàu kinh tế của cả nước, đây không chỉ là thách thức mà còn là phép thử năng lực triển khai FTA một cách thực chất, hiệu quả.

Tháng 4/2025, Bộ Công Thương phối hợp với các bộ, ngành liên quan công bố kết quả FTA Index - Bộ chỉ số đo lường mức độ thực thi các hiệp định thương mại tự do tại các địa phương. Trong bức tranh chung đó, TP. Hồ Chí Minh tiếp tục được ghi nhận là một trong những địa phương thuộc nhóm dẫn đầu cả nước về mức độ chủ động, bài bản trong triển khai và tận dụng các cam kết FTA, gắn hội nhập kinh tế quốc tế với mục tiêu mở rộng thị trường, nâng cao kim ngạch xuất nhập khẩu và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Với vai trò là đô thị có quy mô kinh tế lớn nhất cả nước, hạt nhân của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, TP. Hồ Chí Minh luôn xác định hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là thông qua các FTA là động lực tăng trưởng cốt lõi. Trong đó, Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) được thành phố ưu tiên hàng đầu, không chỉ là thị trường gần gũi mà còn là không gian sản xuất - lưu thông quan trọng, mở ra cơ hội để TP. Hồ Chí Minh nói riêng và Việt Nam nói chung vươn lên trở thành trung tâm xuất nhập khẩu hàng đầu khu vực Đông Nam Á.

margin: 15px auto;" />

Thực tế cho thấy, trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều biến động, hoạt động xuất nhập khẩu vẫn là điểm sáng của nền kinh tế. Theo số liệu từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính), 10 tháng năm 2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của cả nước đạt 762,44 tỷ USD, tăng 17,4% so với cùng kỳ năm 2024; trong đó, kim ngạch xuất khẩu tăng 16,2%. Riêng kim ngạch xuất khẩu của các doanh nghiệp TP. Hồ Chí Minh thông qua các cảng và cửa khẩu trên cả nước đạt khoảng 76,23 tỷ USD, tăng gần 4,9% so với cùng kỳ năm trước. Những con số này cho thấy vai trò đặc biệt quan trọng của thành phố trong tổng thể hoạt động thương mại quốc tế của Việt Nam.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả tích cực, quá trình triển khai và tận dụng các FTA tại TP. Hồ Chí Minh vẫn đối mặt không ít thách thức. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa còn thiếu thông tin, thiếu kỹ năng để tiếp cận và khai thác hiệu quả các cam kết FTA. Các rào cản kỹ thuật, biện pháp phòng vệ thương mại ngày càng gia tăng, trong khi hàng hóa Việt Nam đã và đang phải đối mặt với hàng trăm vụ việc điều tra, ảnh hưởng trực tiếp tới những ngành hàng xuất khẩu chủ lực như thép, gỗ, nhựa. Đặc biệt, sự phức tạp của quy tắc xuất xứ tiếp tục là “nút thắt” khiến không ít doanh nghiệp không thể tận dụng ưu đãi thuế quan, kể cả trong những hiệp định quen thuộc như ATIGA của AEC, hiện cũng đang trong quá trình sửa đổi để tháo gỡ vướng mắc.

Chuyển từ tham gia sang thực thi FTA một cách thực chất

Trong năm 2025 và giai đoạn tiếp theo, TP. Hồ Chí Minh xác định rõ trọng tâm là chuyển từ “tham gia FTA” sang “thực thi FTA một cách thực chất”, lấy hiệu quả xuất khẩu và gia tăng thị phần làm thước đo. Thành phố tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó nhấn mạnh vai trò đồng hành của cơ quan quản lý nhà nước với cộng đồng doanh nghiệp trong toàn bộ chuỗi tận dụng FTA.

Một trong những hướng đi quan trọng là phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương triển khai mô hình “Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA”. Đây được đánh giá là sáng kiến mang tính đột phá, giúp hình thành mạng lưới liên kết giữa cơ quan quản lý, hiệp hội ngành hàng và các nhà cung cấp dịch vụ logistics, tài chính, pháp lý. Thông qua hệ sinh thái này, doanh nghiệp không chỉ được cung cấp thông tin về cam kết FTA mà còn được hỗ trợ trực tiếp trong việc đáp ứng quy tắc xuất xứ, tiêu chuẩn kỹ thuật, phòng vệ thương mại, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng thâm nhập thị trường.

Song song đó, Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh tiếp tục đóng vai trò đầu mối trong công tác tuyên truyền, phổ biến các FTA thế hệ mới; tiếp nhận, tổng hợp kịp thời các khó khăn, vướng mắc từ doanh nghiệp để tham mưu cho UBND thành phố và Bộ Công Thương. Các hoạt động tập huấn, hội thảo chuyên sâu về AEC, các FTA trong ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác, cũng như những cập nhật về quy tắc xuất xứ, phòng vệ thương mại, được đẩy mạnh theo hướng sát nhu cầu thực tiễn của từng nhóm ngành hàng xuất khẩu chủ lực.

Về dài hạn, TP. Hồ Chí Minh định hướng khai thác sâu hơn thị trường ASEAN, khu vực được đánh giá là giàu tiềm năng nhờ quy mô dân số lớn, vị trí địa lý gần gũi, chi phí logistics hợp lý và sự tương đồng về thị hiếu tiêu dùng. Trên nền tảng đó, thành phố kỳ vọng không chỉ duy trì tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu, mà còn từng bước nâng cao chất lượng tăng trưởng, gia tăng giá trị xuất khẩu, đóng góp thiết thực vào mục tiêu hội nhập kinh tế quốc tế bền vững của cả nước.

Bộ chỉ số FTA Index 2024 được xây dựng theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và là kết quả nỗ lực phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa Bộ Công Thương với các bộ, ngành, địa phương, các hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp với mục đích nâng cao hơn nữa hiệu quả thực thi các FTA của Việt Nam, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu về tăng trưởng kinh tế, đầu tư và thương mại của Đảng, Nhà nước, Chính phủ Việt Nam.