Điều chỉnh ánh sáng Mặt Trời, giảm nóng toàn cầu

Theo Interesting Engineering, tỷ phú Elon Musk ngày 3/11 đã chia sẻ trên mạng xã hội X một ý tưởng táo bạo: Sử dụng các vệ tinh trí tuệ nhân tạo (AI) để điều tiết lượng ánh sáng Mặt Trời chiếu xuống Trái Đất.

Đề xuất này nằm trong phạm vi nghiên cứu quản trị bức xạ Mặt Trời (Solar Radiation Management – SRM), một hướng địa kỹ thuật khí hậu đang thu hút sự chú ý của giới khoa học toàn cầu.

Về nguyên lý, SRM nhằm phản xạ một phần năng lượng Mặt Trời trở lại không gian, qua đó làm giảm nhiệt lượng giữ lại trong khí quyển, góp phần kiềm chế tốc độ nóng lên toàn cầu.

Trong ý tưởng của Elon Musk, các tấm phản xạ hoặc vệ tinh được điều khiển bằng AI có thể tự động điều chỉnh góc chiếu và độ phản xạ, giúp kiểm soát chính xác mức năng lượng Mặt Trời truyền tới từng khu vực.

“Một chòm vệ tinh AI quy mô lớn có thể giúp điều hòa ánh sáng Mặt Trời, ngăn Trái Đất tiếp tục ấm lên mà không cần can thiệp vào bầu khí quyển”, Elon Musk viết.

Ý tưởng này, kết hợp giữa khí hậu học và công nghệ hàng không vũ trụ, ngay lập tức tạo nên làn sóng tranh luận trong cộng đồng nghiên cứu.

Nhiều chuyên gia cho rằng, nếu được triển khai, nó sẽ đánh dấu bước ngoặt mới trong cách con người chủ động tác động tới hệ thống khí hậu, nhưng đồng thời tiềm ẩn rủi ro môi trường và chính trị lớn chưa từng có.

Tranh cãi quanh khả năng khả thi và rủi ro toàn cầu

Thực tế, Elon Musk không phải người đầu tiên đề xuất “làm mờ Mặt Trời”. Trong vài năm qua, một số startup khí hậu tại Mỹ và châu Âu đã thử nghiệm các công nghệ phản xạ năng lượng Mặt Trời, như phun hạt aerosol có độ phản xạ cao vào tầng bình lưu hoặc phóng các tấm gương khổng lồ lên quỹ đạo.

Tuy nhiên, các nhà khoa học cảnh báo những dự án SRM này cực kỳ phức tạp và rủi ro.

Không ai có thể dự đoán chính xác việc giảm ánh sáng Mặt Trời sẽ tác động ra sao đến hệ thống khí hậu và chu kỳ mưa toàn cầu. Một sai số nhỏ trong tính toán có thể gây mất cân bằng nhiệt độ giữa các châu lục, làm thay đổi lượng mưa, mùa màng hoặc làm lạnh quá mức một số khu vực.

Ngoài ra, vấn đề điều phối vệ tinh AI trên quy mô toàn cầu cũng gây nhiều lo ngại.

Một chòm vệ tinh khổng lồ hoạt động ngoài khí quyển có thể tạo ra mâu thuẫn về quyền kiểm soát năng lượng giữa các quốc gia, đặc biệt khi cần điều chỉnh khác nhau cho hai bán cầu.

Hiện tại, SpaceX sở hữu hơn 6.000 vệ tinh Starlink đang hoạt động và có kế hoạch triển khai thêm hàng nghìn vệ tinh nữa.

Nếu ý tưởng SRM bằng AI trở thành hiện thực, SpaceX rõ ràng có lợi thế hạ tầng lớn nhất thế giới để dẫn đầu lĩnh vực này. Tuy nhiên, chưa có dấu hiệu nào cho thấy Musk đang phát triển vệ tinh chuyên dụng cho SRM, và ý tưởng này hiện vẫn chỉ dừng ở mức gợi mở mang tính khái niệm.

Các chuyên gia môi trường cho rằng thay vì dựa vào biện pháp “điều khiển ánh sáng Mặt Trời” mang tính can thiệp cực đoan, thế giới vẫn cần tập trung vào việc giảm phát thải khí nhà kính và phát triển năng lượng sạch.

Dẫu vậy, việc Elon Musk nhắc đến SRM cho thấy các công ty công nghệ lớn đang bắt đầu chú ý đến những giải pháp khí hậu cấp tiến, điều từng chỉ xuất hiện trong giới khoa học cách đây vài năm.