Cơ hội xuất khẩu từ FTA
Australia luôn được đánh giá là thị trường xuất khẩu tiềm năng của Việt Nam. Trước hết là nhờ các lợi thế từ Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) và Hiệp định Thương mại tự do ASEAN Australia - New Zealand (AANZFTA).
Chủ động phòng vệ thương mại, giúp doanh nghiệp gia tăng cơ hội xuất khẩu sang thị trường Australia. Ảnh minh họa.
Bên cạnh đó, theo Thương vụ Việt Nam tại Australia, cộng đồng người Việt và châu Á đông đảo tại Australia cùng với quan hệ song phương đang ở giai đoạn tốt đẹp nhất đã tạo điều kiện thuận lợi để hàng hóa Vệt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường sở tại.
Ngoài ra, lợi thế nổi bật của doanh nghiệp Việt Nam là cơ cấu hàng hóa của hai nền kinh tế mang tính bổ sung tốt cho nhau. Đồng thời, Việt Nam chủ yếu xuất khẩu sang Australia các mặt hàng nông sản, thủy hải sản, gỗ và sản phẩm gỗ, máy móc, phương tiện vận tải và sắt thép các loại. Đây đều là những sản phẩm có nhu cầu cao tại thị trường Australia.
Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội còn có những thách thức lớn khi tiếp cận thị trường. Bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động, chiến tranh thương mại và căng thẳng thuế quan giữa các quốc gia trong khi kinh tế Australia và một số nước châu Đại Dương như New Zealand đang có dấu hiệu suy yếu, kéo theo nhu cầu tiêu dùng giảm. Mặt khác, hàng hóa Việt Nam phải cạnh tranh gay gắt với Trung Quốc, Thái Lan và nhiều nước khác.
Đặc biệt, Australia vốn được đánh giá là quốc gia thường xuyên sử dụng công cụ phòng vệ thương mại nhằm bảo vệ ngành sản xuất trong nước. Trong đó, Australia thường xuyên áp dụng các biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp, tự vệ và chống lẩn tránh.
Đến nay, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã là đối tượng của 290 vụ điều tra phòng vệ thương mại, riêng Australia đã khởi xướng 19 vụ việc. Một số mặt hàng thường rơi vào tầm ngắm điều tra của thị trường phải kể tới như các sản phẩm thép mạ, thép chính xác, thép dây, nhôm, đồng, hóa chất và một số mặt hàng chế biến, chế tạo...
Tại Australia, Ủy ban Chống bán phá giá là cơ quan có thẩm quyền quản lý các biện pháp phòng vệ thương mại và công khai giám sát định kỳ hàng quý. Theo bà Trương Thùy Linh, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương, Australia là quốc gia có quy trình điều tra tương đối minh bạch và công bằng, tạo cơ hội để Chính phủ và doanh nghiệp Việt Nam có thể chứng minh không có trợ cấp hay hành vi bán phá giá.
Chủ động ứng phó để giữ thị trường
Hiện nay, xu hướng sử dụng biện pháp phòng vệ thương mại đang diễn ra phổ biến trên thế giới, nhằm bảo vệ ngành sản xuất nội địa. Do đó, thay vì lo ngại, doanh nghiệp Việt Nam cần coi đây là một phần của quá trình hội nhập, từ đó nâng cao năng lực quản trị, đầu tư đổi mới công nghệ và phát triển bền vững.
Australia là thị trường xuất khẩu tiềm năng của hàng hóa Việt Nam. Ảnh: TTXVN
Chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương, Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch Công ty Luật SB LAW nhấn mạnh rằng, phòng vệ thương mại đang đã trở thành một công cụ phổ biến và mang tính chiến lược trong chính sách thương mại của nhiều quốc gia. Các quy định liên quan đến phòng vệ thương mại ngày càng khắt khe, yêu cầu chứng minh phức tạp hơn, cùng với những thủ tục pháp lý đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chuyên sâu từ phía doanh nghiệp xuất khẩu.
Theo góc nhìn pháp lý của Luật sư Nguyễn Thanh Hà, đây không chỉ là thách thức lớn đối với các doanh nghiệp Việt Nam mà còn là lời cảnh tỉnh để họ chủ động chuyển mình, đầu tư bài bản vào quản trị, kiểm toán, truy xuất nguồn gốc và tuân thủ đầy đủ các quy định quốc tế.
“Trong bối cảnh thương mại toàn cầu vận hành theo những luật chơi ngày càng chặt chẽ, năng lực pháp lý nội tại và sự chủ động trong ứng phó các vụ việc phòng vệ thương mại sẽ trở thành yếu tố then chốt, quyết định sự phát triển bền vững của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế”, Luật sư Nguyễn Thanh Hà khẳng định.
Thực hiện vai trò đầu mối về công tác phòng vệ thương mại, thời gian qua, Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương đã tập trung đẩy mạnh cảnh báo sớm nguy cơ bị điều tra phòng vệ thương mại để doanh nghiệp chủ động xây dựng kế hoạch xử lý. Đồng thời, tư vấn pháp lý, quy trình thủ tục điều tra, quy định/thông lệ điều tra của nước khởi kiện và đưa ra các khuyến nghị, hướng xử lý cụ thể.
Tuy nhiên, cùng sự hỗ trợ từ cơ quan chức năng, việc sẵn sàng ứng phó trước các nguy cơ điều tra của thị trường từ doanh nghiệp đặc biệt quan trọng. Do vậy, bà Trương Thùy Linh khuyến nghị các doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng cần nâng cao nhận thức và chủ động phòng ngừa rủi ro.
Cụ thể, doanh nghiệp nên xây dựng kế hoạch sản xuất và xuất khẩu hợp lý, tăng cường cạnh tranh bằng chất lượng thay vì giá rẻ, hoàn thiện hệ thống truy xuất nguồn gốc và minh bạch sổ sách kế toán. Song song đó, cần nghiên cứu kỹ các nguyên tắc, quy trình, thủ tục điều tra phòng vệ thương mại của thị trường để chuẩn bị chiến lược kháng kiện rõ ràng ngay từ đầu, đồng thời hợp tác chặt chẽ với cơ quan điều tra và phối hợp với Cục Phòng vệ thương mại, các hiệp hội ngành hàng trong suốt quá trình xử lý vụ việc.
Một khuyến nghị quan trọng khác được lãnh đạo Cục Phòng vệ thương mại nêu rõ đó là doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tránh phụ thuộc quá lớn vào một thị trường duy nhất. Việc chuẩn bị nguồn lực tài chính, nhân sự, pháp lý để đối phó với các vụ kiện phòng vệ thương mại cũng là yếu tố then chốt.
Ngoài ra, doanh nghiệp tuyệt đối không tham gia vào các hành vi gian lận xuất xứ hay lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, bởi điều này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp mà còn gây thiệt hại chung cho toàn ngành hàng và quốc gia.
Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Trước sự gia tăng các rào cản kỹ thuật từ thị trường nước ngoài, doanh nghiệp cần phải chuẩn bị tốt về mặt pháp lý, nâng cao hiểu biết và chủ động ứng phó với phòng vệ thương mại là điều bắt buộc nếu chúng ta muốn duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu.