Đầu tư từ châu Âu tập trung vào lĩnh vực công nghệ cao, logistics và năng lượng tái tạo
Thu hút FDI từ châu Âu vào Việt Nam đang có xu hướng tăng trong thời gian gần đây, để làm rõ hơn vấn đề này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Cảnh Cường - Giảng viên chuyên gia Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội; nguyên Tham tán thương mại tại Pháp, Liên minh châu Âu (EU) và Vương Quốc Anh.
Ông Nguyễn Cảnh Cường - Giảng viên chuyên gia Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội; nguyên Tham tán thương mại tại Pháp, Liên minh châu Âu (EU) và Vương quốc Anh. Ảnh: NH
- Theo báo cáo của Bộ Tài chính, hiện Việt Nam đã thu hút được khoảng 525 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, tuy nhiên vốn FDI từ các quốc gia châu Âu mới đạt khoảng trên 30 tỷ USD. Vậy theo ông, đâu là nguyên nhân khiến đầu tư từ châu Âu vào Việt Nam vẫn hạn chế?
Ông Nguyễn Cảnh Cường: Đúng là tổng vốn đầu tư của EU vào Việt Nam vẫn còn khiêm tốn nếu so với tiềm năng hợp tác giữa hai bên. Có thể nhìn nhận nguyên nhân này từ cả hai phía.
Từ phía Việt Nam, môi trường đầu tư dù đã cải thiện đáng kể nhưng vẫn còn những điểm yếu về tính minh bạch, dự đoán chính sách, thủ tục hành chính và cơ chế giải quyết tranh chấp.
Trong khi đó, các nhà đầu tư châu Âu thường coi trọng sự ổn định pháp lý và chuẩn mực quản trị cao, nên họ vẫn thận trọng khi lựa chọn điểm đến đầu tư. Bên cạnh đó, về phía các doanh nghiệp EU, nhiều tập đoàn có xu hướng tập trung nguồn lực vào các thị trường quy mô lớn hơn như Ấn Độ hoặc Indonesia.
Ngoài ra, thiếu thông tin cập nhật về môi trường đầu tư Việt Nam, cùng với việc chưa có nhiều dự án thành công tiêu biểu của nhà đầu tư EU tại Việt Nam, cũng khiến niềm tin của các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam chưa được củng cố mạnh mẽ.
- Thời gian gần đây, vốn FDI từ châu Âu vào Việt Nam đang có tín hiệu khởi sắc. Xin ông chia sẻ kỹ hơn về xu hướng của nhà đầu tư châu Âu tại Việt Nam?
Ông Nguyễn Cảnh Cường: Những năm gần đây, tôi quan sát thấy xu hướng đầu tư của châu Âu đang dịch chuyển mạnh vào các lĩnh vực công nghệ cao, năng lượng tái tạo, logistics và nông nghiệp xanh.
Nhiều nhà đầu tư đến từ Đức, Hà Lan, Đan Mạch hay Pháp đều có đánh giá Việt Nam không chỉ là trung tâm sản xuất mới của khu vực châu Á, mà còn là một thị trường tiêu dùng tăng trưởng nhanh với dân số trẻ và tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng.
Đặc biệt, sau đại dịch Covid-19 và trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu được tái cấu trúc, Việt Nam nổi lên như một mắt xích an toàn và đáng tin cậy trong chuỗi cung ứng khu vực. Các doanh nghiệp châu Âu cũng chú trọng tới việc chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, thay vì chỉ tận dụng lao động giá rẻ như trước đây.
Việt Nam đã thu hút trên 525 tỷ USD vốn FDI. Ảnh minh họa
Nâng cao chất lượng thể chế vẫn là "chìa khóa" hút vốn từ châu Âu
- Đâu là yếu tố Việt Nam cần cải thiện để tăng sức hấp dẫn với các nhà đầu tư châu Âu, thưa ông?
Ông Nguyễn Cảnh Cường: Từ trải nghiệm nhiều năm công tác tại châu Âu, tôi cho rằng yếu tố quan trọng nhất là nâng cao chất lượng thể chế.
Vì trên thực tế, các nhà đầu tư EU đặt niềm tin rất lớn vào pháp quyền, quản trị minh bạch và trách nhiệm giải trình. Họ cần biết rằng những cam kết của Chính phủ và các cơ quan chức năng về những vấn đề liên quan đến thuế, đất đai, hay chính sách ưu đãi sẽ được duy trì ổn định, lâu dài.
Bên cạnh đó, cải thiện chất lượng nhân lực và hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp cũng là điều cấp thiết. Châu Âu có nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động trong lĩnh vực công nghệ và dịch vụ chuyên sâu; họ cần môi trường kinh doanh “dễ tiếp cận, dễ vận hành” hơn, với các thủ tục đăng ký, cấp phép và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đơn giản, minh bạch và hiệu quả.
- Theo ông, chúng ta cần có giải pháp như thế nào để Việt Nam có thể tận dụng EVFTA và thu hút dòng vốn chất lượng cao từ châu Âu?
Ông Nguyễn Cảnh Cường: Hiệp định EVFTA là một khuôn khổ pháp lý hiện đại và toàn diện, nhưng để tận dụng hiệu quả, Việt Nam cần ba nhóm giải pháp trọng tâm:
Thứ nhất, về thể chế: Nhanh chóng nội luật hóa đầy đủ các cam kết EVFTA, đồng thời đảm bảo tính nhất quán trong thực thi giữa các cấp chính quyền. Doanh nghiệp châu Âu đánh giá cao sự ổn định và khả năng dự báo của chính sách.
Thứ hai, về chính sách đầu tư: Việt Nam nên hướng mạnh vào thu hút dự án “xanh”, công nghệ cao và có giá trị gia tăng lớn, thay vì chỉ chú trọng quy mô vốn. Cần có bộ tiêu chí riêng cho FDI chất lượng cao, gắn với chuyển giao công nghệ và phát triển bền vững.
Thứ ba, về xúc tiến hợp tác: Thay vì chỉ quảng bá chung, nên tập trung xúc tiến theo ngành và theo quốc gia, ví dụ như năng lượng gió với Đan Mạch, công nghiệp phụ trợ với Đức, hay logistics và nông nghiệp hữu cơ với Hà Lan.
Đặc biệt quan trọng hơn, chúng ta cần tạo các đầu mối liên kết giữa các doanh nghiệp, chính quyền và viện nghiên cứu để nhà đầu tư cảm nhận được sự đồng hành lâu dài của Việt Nam.
- Xin cảm ơn ông!
Ông Nguyễn Cảnh Cường - Giảng viên chuyên gia Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội; nguyên Tham tán thương mại tại Pháp, Liên minh châu Âu (EU) và Vương quốc Anh: Với lợi thế về vị trí địa lý, sự ổn định chính trị và cam kết hội nhập sâu rộng, nếu kiên định với mục tiêu cải cách thể chế và nâng cấp môi trường đầu tư theo chuẩn quốc tế, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm thu hút đầu tư chất lượng cao từ châu Âu tại Đông Nam Á trong thập niên tới.