Xuất khẩu sầu riêng thông suốt trở lại, sự cố “Vàng O” chỉ cục bộ

29/11/2025 - 07:354 phút đọc

Theo Cục Chuyển đổi số (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), giá trị xuất khẩu hàng rau quả tháng 10/2025 ước đạt 961 triệu USD, nâng tổng kim ngạch 10 tháng đầu năm lên 7,09 tỷ USD, tăng 15,1% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, sầu riêng tiếp tục là mặt hàng chủ lực, bứt tốc trong ba tháng cao điểm thu hoạch (từ tháng 8 đến tháng 10), có tháng đạt kim ngạch tới 1 tỷ USD, đưa giá trị xuất khẩu 10 tháng vượt 3 tỷ USD.

Trung Quốc vẫn là thị trường tiêu thụ rau quả lớn nhất của Việt Nam, chiếm 62,9% tổng kim ngạch xuất khẩu, tiếp đến là Hoa Kỳ (6,6%) và Hàn Quốc (3,9%). Đáng chú ý, xuất khẩu sang Hoa Kỳ tăng mạnh 59,8%, trong khi Hàn Quốc giảm nhẹ 0,8%. Riêng trong tháng 9, Trung Quốc chi gần 1 tỷ USD nhập sầu riêng Việt Nam, tăng 67,7% so với tháng trước và chiếm hơn 93% tổng kim ngạch mặt hàng này.

Trong nhóm 15 thị trường xuất khẩu lớn nhất, giá trị xuất khẩu hàng rau quả tăng mạnh nhất ở thị trường Malaysia với mức tăng 70,2% và giảm mạnh nhất ở thị trường Thái Lan với mức giảm 55,6%.

Ông Nguyễn Văn Bình – Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) cho biết, vụ sầu riêng năm 2025 gần như đã kết thúc, khép lại một mùa xuất khẩu thắng lợi. “Mặc dù đầu vụ có khó khăn khiến tiến độ chậm lại, nhưng nhờ sự phối hợp giữa các bên, Việt Nam đã nhanh chóng khắc phục và đạt kết quả tương đương năm 2024. Nhìn chung, năm nay là một năm rất tích cực của ngành sầu riêng,” ông Bình nhấn mạnh.

Thời gian qua, thông tin một số lô hàng sầu riêng bị phát hiện nhiễm chất Vàng O tại Tây Nguyên đã gây lo ngại trong ngành, dẫn tới việc tạm dừng hoạt động của một số trung tâm kiểm nghiệm và kho thu mua, làm ách tắc tạm thời khâu xuất khẩu. Các doanh nghiệp không thể hoàn tất kiểm định chỉ tiêu Cadimi và Vàng O – điều kiện bắt buộc để được cấp chứng nhận xuất khẩu.

Sau cuộc họp tháo gỡ của Bộ Nông nghiệp và Môi trường ngày 24/10, tình hình đã nhanh chóng cải thiện. Tính đến ngày 5/11, lưu lượng thông quan tại các cửa khẩu Quảng Ninh, Lào Cai và Lạng Sơn đạt khoảng 300–400 xe mỗi ngày, cho thấy hoạt động xuất khẩu đã trở lại bình thường.

Hiện Việt Nam có 24 phòng kiểm nghiệm được phía Trung Quốc công nhận, với năng lực xử lý khoảng 3.200 mẫu/ngày. Tuy nhiên, do cao điểm thu hoạch, nhiều cơ sở hoạt động hết công suất, thiết bị hư hỏng hoặc hết hạn định kỳ nên phải xin cấp lại giấy phép, dẫn đến chậm trễ. Từ ngày 1/7/2025, việc cấp phép được phân cấp cho địa phương, song thủ tục hành chính vẫn còn vướng mắc.

Ông Bình cho rằng, năm 2025, ngành sầu riêng đã nỗ lực vượt qua nhiều rào cản kỹ thuật, đặc biệt là dư lượng kim loại nặng Cadimi và chất Vàng O. “Nếu hiện tượng Vàng O tái diễn, đây là vấn đề nghiêm trọng, cần được xử lý cẩn trọng và triệt để,” ông nhấn mạnh.

Vinafruit cũng đề nghị các cơ quan chức năng xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân cố tình vi phạm quy định, làm tổn hại uy tín và thương hiệu sầu riêng Việt Nam. Đồng thời, kêu gọi doanh nghiệp lựa chọn đối tác uy tín, chủ động loại bỏ các đơn vị làm ăn gian dối để bảo vệ hình ảnh ngành hàng.

Theo ông Bình, vụ sầu riêng 2025 chỉ còn kéo dài khoảng một tháng, do đó ảnh hưởng của sự cố “Vàng O” chỉ mang tính cục bộ, không tác động lớn đến kết quả xuất khẩu chung. Tuy nhiên, để chuẩn bị cho vụ mới, cần tăng cường giám sát từ khâu trồng trọt, sơ chế, bảo quản đến xuất khẩu; đồng thời hoàn thiện cơ chế kiểm soát và chế tài đủ mạnh để ngăn chặn vi phạm.

Ở góc độ quản lý nhà nước, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03 – Bộ Công an) cho biết đã phát hiện tình trạng mua bán mã số vùng trồng, giấy kiểm nghiệm và vi phạm quy định kế toán trong hoạt động xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc. Những hành vi này gây thiệt hại cho Nhà nước, làm suy giảm uy tín của các doanh nghiệp chân chính và ảnh hưởng tiêu cực tới hình ảnh nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Ngành sầu riêng đang bước vào giai đoạn củng cố chất lượng và thương hiệu. Sau sự cố vừa qua, bài học lớn nhất là quản lý chặt chẽ chuỗi cung ứng và tuân thủ tiêu chuẩn xuất khẩu, hướng tới phát triển bền vững, giữ vững vị thế của sầu riêng Việt Nam – một trong những sản phẩm nông sản có giá trị xuất khẩu cao nhất hiện nay.