Người tiêu dùng: Lực đẩy cho logistics bền vững

Chìa khóa cho logistics xanh

Trong kỷ nguyên thương mại điện tử bùng nổ, giao hàng chặng cuối (last-mile delivery) không chỉ là xương sống của chuỗi cung ứng mà còn là trung tâm của những thách thức về môi trường. Với áp lực từ người tiêu dùng, các tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị), và các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ, ngành logistics tại Việt Nam đang trải qua một cuộc cách mạng xanh. Các doanh nghiệp, từ những tên tuổi lớn như J&T Express đến các công ty nội địa như Giao Hàng Nhanh (GHN) đang tích cực áp dụng công nghệ và đổi mới để giảm thiểu tác động môi trường, đáp ứng kỳ vọng của thị trường.

Cụ thể, sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng đang định hình lại ngành logistics tại Việt Nam. Theo một khảo sát, 72% người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng chi tiêu nhiều hơn cho các sản phẩm xanh. Điều này phản ánh nhận thức ngày càng cao về các vấn đề môi trường, đặc biệt ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, nơi thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ. Người tiêu dùng không chỉ đòi hỏi giao hàng nhanh mà còn ưu tiên các thương hiệu cam kết giảm rác thải nhựa, sử dụng bao bì tái chế, và vận hành bằng năng lượng sạch.

Xu hướng này đã thúc đẩy các doanh nghiệp logistics điều chỉnh chiến lược. Điển hình như J&T Express, đơn vị này rất tích cực sử dụng các nguyên liệu thân thiện với môi trường trong hoạt động hậu cần. Trong năm 2024, công ty đã đưa vào sử dụng 42.192 túi tái sinh tại các trung tâm trung chuyển trên toàn quốc. Công ty cũng triển khai chuỗi dự án vì cộng đồng thông qua chương trình “Kiến tạo tương lai - J&T Express chung sức dự án "Trồng 1 tỷ cây xanh" (2024), hay trước đó là chương trình “Thu gom rác tái chế thành quà tặng cho trường học” (năm 2023), nhằm khuyến khích tái chế và nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường… Những sáng kiến này không chỉ đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng mà còn giúp các doanh nghiệp xây dựng hình ảnh tích cực trong một thị trường cạnh tranh.

Nhân viên J&T Express thực hiện dự án vì cộng đồng trồng rừng. Ảnh: Thu Giang

Bên cạnh hành vi tiêu dùng, công nghệ đang đóng vai trò then chốt trong việc xanh hóa logistics. Các giải pháp như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn và phương tiện giao hàng thân thiện với môi trường đang giúp các doanh nghiệp giảm lượng khí thải và nâng cao hiệu quả vận hành. Theo báo cáo của BCG về “Decarbonizing Last-Mile Delivery”, việc tối ưu hóa tuyến đường bằng AI có thể giảm tới 30% chi phí nhiên liệu và khí thải carbon.

Tại Việt Nam, các công ty như Viettel Post đang sử dụng phần mềm quản lý tuyến đường TMS và WMS để tối ưu hóa hoạt động logistics, trong khi J&T Express, đã ứng dụng mô hình “4 trong 1” bao gồm tối ưu vận hành, đào tạo lái xe tiết kiệm nhiên liệu, ứng dụng công nghệ rút ngắn quãng đường di chuyển và sử dụng nhiên liệu hiệu quả.

Tương lai của logistics xanh

Với tốc độ tăng trưởng dự kiến của thương mại điện tử Việt Nam đạt 20-25% mỗi năm đến năm 2030, các chuyên gia cho rằng, logistics xanh sẽ trở thành yếu tố quyết định để các doanh nghiệp duy trì lợi thế cạnh tranh. Các công nghệ như xe tự hành, drone và hệ thống quản lý thông minh sẽ tiếp tục được thử nghiệm và triển khai. Tuy nhiên, sự thành công của logistics xanh không chỉ phụ thuộc vào doanh nghiệp mà còn cần sự hợp tác từ Chính phủ và người tiêu dùng. Chính phủ cần tiếp tục xây dựng các chính sách hỗ trợ, như mở rộng hạ tầng sạc điện và khuyến khích đầu tư vào năng lượng tái tạo. Người tiêu dùng, với sức mạnh định hướng thị trường, có thể thúc đẩy các doanh nghiệp đầu tư vào các giải pháp bền vững thông qua lựa chọn tiêu dùng có trách nhiệm.

Logistics xanh đang trở thành động lực quan trọng để ngành vận tải cuối cùng tại Việt Nam phát triển bền vững trong bối cảnh thương mại điện tử tăng trưởng mạnh mẽ. Sự kết hợp giữa nhu cầu của người tiêu dùng, các tiến bộ công nghệ và hỗ trợ từ chính sách đang tạo ra một hệ sinh thái thuận lợi cho các sáng kiến xanh. Những nỗ lực của các doanh nghiệp như J&T Express, GHN, Viettel Post là minh chứng cho tiềm năng của ngành trong việc cân bằng giữa hiệu quả kinh doanh và trách nhiệm môi trường. Dù vẫn còn nhiều thách thức, từ chi phí đầu tư đến thay đổi vận hành, logistics xanh đang mở ra một chương mới cho ngành vận tải tại Việt Nam, hứa hẹn một tương lai bền vững hơn cho tất cả.