Nhiều nhà đầu tưtừng trải qua cảm giác vừa cay đắng vừa khó hiểu: họ tin rằng mình đã chọn đúng cổ phiếu - một doanh nghiệp có nền tảng vững chắc, lợi nhuận tăng đều, thậm chí là “ngôi sao” của ngành. Thế nhưng, chỉ sau một thời gian ngắn, bảng điện lại phủ đỏ, tài khoản hao hụt đáng kể. Câu hỏi tự nhiên xuất hiện: “Tại sao tôi chọn đúng cổ phiếu mà vẫn lỗ?”

Giá đúng nhưng thời điểm sai

Thực tế, “đúng cổ phiếu” chưa bao giờ là yếu tố duy nhất quyết định thành công trong đầu tư. Giá cổ phiếu không phải lúc nào cũng phản ánh ngay giá trị thật của doanh nghiệp. Thị trường vận hành theo tâm lý và dòng tiền, chứ không hoàn toàn dựa vào logic tài chính. Một doanh nghiệp tốt có thể giảm giá mạnh chỉ vì thị trường bi quan hoặc dòng vốn rút ra hàng loạt.

Năm 2022, cổ phiếu của các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới như Apple, Microsoft hay Tesla sụt giảm hơn 30% dù doanh thu và lợi nhuận vẫn tăng. Nhà đầu tư nào mua ở vùng đỉnh có thể phải chờ nhiều năm mới quay lại mức hòa vốn, dù bản thân doanh nghiệp vẫn là “cổ phiếu đúng”.

Một nguyên nhân khác nằm ở tâm lý và kỳ vọng. Con người thường không thua vì sai về lý trí, mà vì thất bại trong việc kiểm soát cảm xúc. Khi giá cổ phiếu tăng, lòng tham khiến nhiều người không chốt lời, luôn tin rằng “nó sẽ tăng tiếp”.

Khi giá giảm, nỗi sợ hãi khiến họ bán tháo, biến lỗ tạm thời thành thua lỗ thật sự. Tâm lý “tham lam khi tăng, sợ hãi khi giảm” là căn bệnh phổ biến khiến nhiều người không bao giờ có thể hưởng trọn thành quả của việc chọn đúng.

Warren Buffett từng nói rằng thị trường là nơi chuyển tiền từ người thiếu kiên nhẫn sang người kiên nhẫn và điều đó vẫn đúng đến tận hôm nay.

Sai lầm lớn nữa là việc thiếu kỷ luật trong quản trị rủi ro. Một cổ phiếu tuyệt vời vẫn có thể giảm 30% trong khủng hoảng, nhưng nhiều nhà đầu tư lại dồn toàn bộ vốn vào một mã duy nhất, không hề có điểm cắt lỗ hay kế hoạch phòng ngừa.

Khi biến động xảy ra, tài sản sụt giảm mạnh và niềm tin sụp đổ. Trong đầu tư, kiểm soát rủi ro quan trọng hơn chọn đúng mã. Một danh mục cân bằng, biết phân bổ vốn và đặt giới hạn thua lỗ luôn có khả năng sống sót cao hơn trong mọi giai đoạn thị trường.

Đầu tư là cuộc chơi của chiến lược, không phải của may mắn

Không ít người còn nhầm lẫn giữa đầu tư và đầu cơ. Họ mua cổ phiếu tốt, nhưng lại mong lợi nhuận trong vài ngày hay vài tuần. Khi giá tạm thời đi xuống, họ mất kiên nhẫn, bán ra ngay trước khi cổ phiếu phục hồi.

Trong khi đó, đầu tư thực sự đòi hỏi tầm nhìn dài hạn, niềm tin vào giá trị và khả năng chịu đựng biến động. Cổ phiếu đúng chỉ mang lại lợi nhuận cho những người đủ kiên nhẫn để nắm giữ nó đến khi thị trường quay về với giá trị thật.

Thêm vào đó, các yếu tố vĩ mô như lãi suất, chính sách tiền tệ, tăng trưởng GDP hay biến động địa chính trị đều ảnh hưởng mạnh đến thị trường. Doanh nghiệp có thể làm ăn tốt, nhưng nếu nền kinh tế suy thoái hoặc dòng tiền rút khỏi thị trường chứng khoán, giá cổ phiếu vẫn sẽ giảm. Đầu tư vì thế không chỉ là chọn doanh nghiệp tốt mà còn phải hiểu bối cảnh kinh tế và dòng chảy vốn toàn cầu.

Nhìn sâu hơn, có thể thấy rằng đầu tư không phải là trò chơi của những người “chọn đúng cổ phiếu” mà là cuộc chơi của những người có kỷ luật, hiểu biết và đủ kiên nhẫn. Cổ phiếu đúng có thể thua trong ngắn hạn, nhưng chiến lược đúng sẽ thắng trong dài hạn. Thị trường có thể sai trong một thời điểm, nhưng giá trị thật của doanh nghiệp sẽ được công nhận nếu nhà đầu tư đủ kiên định để ở lại đến cuối.

Đầu tư thành công, suy cho cùng không chỉ đòi hỏi kiến thức mà còn là nghệ thuật làm chủ cảm xúc, quản trị rủi ro và thấu hiểu thời điểm. Vì thế, thay vì chỉ hỏi “cổ phiếu nào tốt”, có lẽ nhà đầu tư nên tự hỏi: “Liệu tôi đã đủ vững vàng để giữ một cổ phiếu tốt qua những lúc xấu?”.