Vai trò 'người mở đường' trong khai phá thị trường mới

Khai mở thị trường bằng ngoại giao kinh tế chủ động

Giai đoạn từ 2021 - 2025 có thể nói là thời kỳ khá bận rộn của “Tư lệnh” ngành Công Thương trong việc khai mở thị trường cho hàng hóa xuất khẩu.

Trong 5 năm qua, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cùng đoàn công tác Bộ Công Thương đã tháp tùng lãnh đạo cấp cao, chủ động thực hiện các hoạt động thăm, tiếp xúc song phương với các nước đối tác quan trọng. Bộ Công Thương đã chủ trì đàm phán, ký kết, thực thi thêm 4 Hiệp định thương mại tự do mới, gồm: RCEP, UKVFTA, VIFTA và CEPA, nâng tổng số FTA ký lên lên 17 hiệp định với 65 quốc gia và vùng lãnh thổ, mở ra những không gian phát triển chưa từng có cho doanh nghiệp.

Đặc biệt, Hiệp định CEPA được ký sau hơn một năm đàm phán không chỉ tạo tiếng vang tại bán đảo Ả rập mà còn trở thành “cú huých” mở ra chuỗi FTA tiềm năng ở khu vực Trung Đông. Sự kiện này thể hiện sự chủ động, đi đầu của Bộ Công Thương trong khai mở thị trường, kết nối hợp tác kinh tế quốc tế.

margin: 15px auto;" />

Song song với việc mở rộng mạng lưới FTA, Bộ Công Thương tiếp tục thúc đẩy hàng loạt cuộc đàm phán với các đối tác tiềm năng như GCC, MERCOSUR, EFTA, Canada, Pakistan... nhằm tạo dư địa thị trường mới cho doanh nghiệp trong bối cảnh các thị trường truyền thống đối mặt nhiều rủi ro.

Đáng chú ý, ngành Công Thương cũng đặt trọng tâm cho việc thực thi, nâng cao tỷ lệ tận dụng FTA đã ký. Nhờ đó, xuất khẩu sang thị trường thành viên các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA tăng trưởng cao và ổn định. 11 tháng năm 2025, xuất khẩu sang Canada đạt 6,8 tỷ USD, tăng 17,7%; xuất khẩu sang EU đạt 51 tỷ USD, tăng 7,9%)…

Có thể thấy, với sự chủ động của Bộ Công Thương, trong nhiệm kỳ qua, công tác hội nhập kinh tế, phát triển thị trường nước ngoài của Việt Nam đã chuyển từ thế “tham gia” sang “dẫn dắt” và từng bước định hình các khuôn khổ hợp tác. Dù năm 2025 chưa ghi nhận FTA mới ký kết, nhưng các vòng đàm phán, buổi làm việc xuyên biên giới của lãnh đạo Bộ Công Thương đang tạo “đường băng” thể chế quan trọng cho giai đoạn 2026 trở đi.

Vai trò dẫn dắt và dấu ấn kiến tạo

Nguyễn Thị Thu Trang - nguyên Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập của VCCI – nhận định: “Các nỗ lực của ngành Công Thương đang tạo ra những “đường cao tốc mới” cho dòng chảy thương mại, đầu tư của Việt Nam; đồng thời, hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng hiệu quả các cam kết từ những FTA thế hệ mới”.

Theo TS. Nguyễn Thị Thu Trang, trước hết, Bộ Công Thương là lực lượng nòng cốt mở rộng thị trường xuất khẩu thông qua đàm phán, phổ biến và tổ chức thực thi FTA. Mỗi hiệp định được ký là một “tuyến cao tốc” mới cho thương mại Việt Nam, giúp doanh nghiệp đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc và tăng sức chống chịu.

Thứ hai, Bộ Công Thương trực giai đoạn 2021 - 2025, Bộ Công Thương chính là trụ cột giúp Việt Nam giữ vững sức bật trong thời kỳ đầy biến động của thương mại toàn cầu. Trong đó, vai trò triển khai hiệu quả EVFTA là điển hình, dẫn dắt hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu, cung cấp thông tin thị trường, tổ chức chương trình quảng bá, hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn và quy định của nước nhập khẩu. Đây là mảnh ghép quan trọng, giúp ưu đãi thuế quan chuyển hóa thành đơn hàng.

Thứ ba, Bộ Công Thương đóng vai trò “lá chắn chính sách”, xử lý các vụ việc phòng vệ thương mại, rào cản kỹ thuật, hỗ trợ doanh nghiệp ứng phó trước biến động. Trong bối cảnh thương mại thế giới xuất hiện nhiều biện pháp bảo hộ mới, Bộ đã tham mưu và đàm phán nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực, bảo vệ lợi ích doanh nghiệp.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Hải Minh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) - đánh giá, giai đoạn 2020 - 2025, Bộ Công Thương chính là trụ cột giúp Việt Nam giữ vững sức bật trong thời kỳ đầy biến động của thương mại toàn cầu. Trong đó, vai trò triển khai hiệu quả EVFTA được ông nhấn mạnh như ví dụ điển hình.

“Bộ Công Thương đóng vai trò then chốt trong việc triển khai hiệu quả các FTA, trong đó có Hiệp định EVFTA góp phần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp quốc tế tiếp cận, mở rộng thị trường tại Việt Nam, cũng tạo những thuận lợi thương mại cho doanh nghiệp Việt tiếp cận các thị trường mới, giàu tiềm năng”, ông Nguyễn Hải Minh thông tin.

Đổi mới toàn diện phương thức hoạt động thương vụ

Một trong những điểm sáng nhiệm kỳ 2021 - 2025 chính là sự thay đổi mạnh mẽ trong phương thức vận hành của hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài. Dưới sự chỉ đạo của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, hoạt động hội nghị giao ban xúc tiến thương mại được duy trì thường kỳ, tạo kênh kết nối trực tiếp giữa cơ quan quản lý - thương vụ - địa phương - doanh nghiệp.

Thương vụ từ chỗ “cung cấp thông tin” chuyển sang vai trò “chủ động dẫn dắt”, kết nối giao thương, hỗ trợ đầu tư và phối hợp xử lý vướng mắc trong xuất nhập khẩu.

Sự đổi mới hoạt động của thương vụ cùng sự chỉ đạo, lãnh đạo điều hành linh hoạt của Bộ trưởng Bộ Công Thương trong nhiệm kỳ qua đã đóng góp lớn vào kết quả phát triển nền kinh tế. Cụ thể,tỷ lệ xuất khẩu/GDP tăng từ 72,7% năm 2021 lên khoảng 85% năm 2025; tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân đạt khoảng 10%/năm; Việt Nam vào nhóm 20 nền kinh tế xuất khẩu lớn nhất thế giới từ năm 2023; tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 dự kiến đạt 920 tỷ USD; xuất siêu duy trì ở mức cao, đạt đỉnh 24,66 tỷ USD năm 2024.

Trong một nhiệm kỳ đầy biến động và nhiều thử thách, Bộ Công Thương dưới sự dẫn dắt của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên không chỉ hoàn thành vai trò “mở đường”, mà còn đặt nền móng thể chế mới cho hội nhập sâu rộng. Những kết quả này tạo sức bật để Việt Nam bước vào giai đoạn mới với tâm thế chủ động, khả năng cạnh tranh cao hơn, mạng lưới thị trường rộng mở hơn.