Vì sao CEO hãng AI cảnh báo làn sóng thất nghiệp?

Cảnh báo về AI giúp xã hội chủ động ứng phó thay đổi việc làm

Theo CNN ngày 2/6, Giám đốc điều hành của một trong những phòng thí nghiệm trí tuệ nhân tạo (AI) hàng đầu thế giới đang cảnh báo rằng công nghệ này có thể khiến tỷ lệ thất nghiệp tăng vọt trong tương lai gần. Ông cho rằng, các nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo doanh nghiệp hiện chưa sẵn sàng đối mặt với điều đó.

"AI đang dần giỏi hơn con người trong hầu hết các công việc trí tuệ. Cả xã hội sẽ phải cùng nhau đối mặt với điều này. AI sẽ làm tốt hơn trong mọi lĩnh vực, kể cả công việc của tôi hay của các CEO khác", ông Dario Amodei, CEO của công ty AI Anthropic, chia sẻ với CNN trong buổi phỏng vấn.

Ông Dario Amodei, CEO của công ty AI Anthropic chia sẻ về nguy cơ thất nghiệp do công nghệ AI. Ảnh: Reuters

Ông Dario Amode tin rằng, các công cụ AI mà Anthropic và các công ty khác đang gấp rút phát triển có thể khiến một nửa số công việc văn phòng cấp thấp biến mất, khiến tỷ lệ thất nghiệp tăng lên tới 20% chỉ trong vòng 1 đến 5 năm tới, mức gần nhất từng đạt được là trong giai đoạn cao điểm của đại dịch Covid-19.

Đây không phải là lần đầu tiên có cảnh báo rằng AI phát triển quá nhanh có thể làm đảo lộn nền kinh tế. Các học giả và nhà kinh tế cũng từng nói rằng AI có thể thay thế một số công việc hoặc nhiệm vụ trong vài năm tới, với mức độ nghiêm trọng khác nhau. Hồi đầu năm nay, Diễn đàn Kinh tế Thế giới công bố khảo sát cho thấy 41% nhà tuyển dụng dự kiến sẽ cắt giảm nhân sự do tự động hóa AI vào năm 2030.

Tuy nhiên, dự báo của Amodei đặc biệt đáng chú ý bởi ông là một trong những người dẫn đầu ngành AI và vì quy mô của sự thay đổi mà ông nói đến là rất lớn. Thêm vào đó, doanh nghiệp Anthropic hiện đang quảng bá AI của họ như một công cụ có thể làm việc gần như suốt cả ngày như con người.

Trước nay, người ta thường cho rằng công nghệ sẽ tự động hóa những công việc đơn giản, lương thấp và người lao động có thể được đào tạo lại để làm công việc tốt hơn. Nhưng nếu Amodei đúng, AI lần này có thể "quét sạch" cả những công việc văn phòng chuyên môn cao, vốn yêu cầu nhiều năm học hành, đào tạo tốn kém. Đặc biệt, những người mất việc có thể sẽ không dễ được đào tạo lại để làm công việc tương đương.

Amodei còn gợi ý rằng các nhà lập pháp có thể nên xem xét đánh thuế các công ty AI.

"Nếu AI tạo ra khối tài sản khổng lồ, mặc định là phần lớn tài sản đó sẽ rơi vào tay các công ty AI, chứ không đến tay người dân. Tôi biết điều này không có lợi cho tài chính của công ty tôi, nhưng tôi nghĩ xã hội nên cân nhắc và đây không nên là vấn đề chính trị phe phái", ông Amodei chia sẻ.

Nhanh hơn, rộng hơn, khó thích nghi hơn

Các nhà nghiên cứu và kinh tế học dự đoán nhiều nghề nghiệp, từ trợ lý pháp lý, nhân viên trả lương đến cố vấn tài chính và lập trình viên, sẽ bị AI thay đổi mạnh mẽ, thậm chí thay thế hoàn toàn. CEO của Meta, Mark Zuckerberg, gần đây nói rằng ông kỳ vọng AI sẽ viết một nửa số mã cho công ty trong năm tới. CEO Microsoft Satya Nadella cũng nói AI hiện đang viết khoảng 30% mã của công ty.

CEO Amodei cũng chia sẻ rằng Anthropic đang theo dõi cách người dùng sử dụng AI, hiện có khoảng 60% người dùng dùng AI để hỗ trợ công việc con người và 40% dùng để thay thế hoàn toàn. Tuy nhiên, tỉ lệ dùng để thay thế đang tăng.

Tuần trước, Anthropic vừa ra mắt một mô hình AI mới có thể làm việc gần 7 giờ liên tục mà không cần giám sát nhiều, xử lý được các nhiệm vụ phức tạp hơn.

Amodei cho biết, nhiều người vẫn chưa nhận ra tốc độ phát triển nhanh chóng của AI, nhưng ông khuyên công dân bình thường nên "học cách sử dụng AI". "Mọi người từng thích nghi được với các thay đổi công nghệ trong quá khứ. Những ai tôi từng nói chuyện đều nhận xét rằng lần này khác, nhanh hơn, rộng hơn và khó thích nghi hơn. Mức độ phát triển của AI luôn khiến người ta bất ngờ", CEO Amodei cho biết.

Dự báo về tốc độ phát triển của AI hiện còn rất đa dạng. Một số người hoài nghi cho rằng tốc độ phát triển có thể chậm lại vì các công ty AI lớn đã khai thác gần hết dữ liệu chất lượng cao trên internet.

Một số chuyên gia công nghệ thì cho rằng, AI sẽ chỉ thay thế một số nhiệm vụ chứ không phải toàn bộ công việc. Nhờ đó, con người có thời gian làm những phần việc phức tạp mà máy chưa giỏi.

Nhưng dù dự báo lạc quan hay bi quan, phần lớn chuyên gia đều đồng ý rằng đã đến lúc cả thế giới cần lên kế hoạch đối phó với tác động kinh tế của AI.

"Mọi người thường tự an ủi rằng nền kinh tế sẽ tạo ra những công việc mới. Lịch sử đúng là vậy. Nhưng khác với trước đây, lần này máy móc thông minh cũng có thể làm luôn cả những công việc mới ấy và còn học nhanh hơn con người", Giáo sư Anton Korinek (Đại học Virginia) nhận định.

CEO Amodei cũng tin rằng AI sẽ đem lại nhiều điều tốt đẹp, như giúp chữa khỏi bệnh. "Tôi sẽ không làm công nghệ này nếu không tin rằng nó có thể giúp thế giới tốt lên", ông nói.

Việc cảnh báo sớm này cũng giúp Amodei tạo hình ảnh là một nhà lãnh đạo có trách nhiệm. Hiện các công ty AI hàng đầu không chỉ chạy đua về sức mạnh mô hình mà còn cạnh tranh về sự tin cậy và uy tín, trong bối cảnh ngày càng có nhiều câu hỏi từ công chúng và giới lập pháp.

"Thông điệp của Amodei không chỉ đơn thuần là cảnh báo. Đó là một phần sự thật, một phần xây dựng hình ảnh, một phần định vị thị trường và một phần tác động đến chính sách. Nếu ông ấy nói trước rằng AI sẽ khiến 20% dân số thất nghiệp trong 5 năm tới mà không ai làm gì thì rõ ràng sau này không thể đổ lỗi cho Anthropic vì họ đã cảnh báo”, chuyên gia tương lai học Tracey Follows nhận định với CNN.

Amodei cũng nhận định rằng đang bấm còi báo động vì những người đứng đầu doanh nghiệp AI khác chưa làm như vậy.

"Tôi không nghĩ chúng ta có thể dừng cỗ xe này lại. Từ vị trí của tôi, tôi chỉ hy vọng có thể lèo lái nó đi theo hướng giúp chúng ta nhận diện và xử lý các nguy cơ, nhưng vẫn gặt hái được những lợi ích từ AI", ông Amodei nói.