Không chỉ trồng sâm để thoát nghèo, Lai Châu đang chuyển mình mạnh mẽ với chiến lược bài bản xây dựng thương hiệu “Sâm Lai Châu”, phát triển chuỗi giá trị từ giống, trồng, chế biến đến xúc tiến thương mại, hướng tới vị thế trung tâm dược liệu chất lượng cao của miền Bắc.
Chính sách hỗ trợ đồng bộ, phát triển chuỗi liên kết giá trị
Với độ cao 1.200 -1.800 m, khí hậu mát mẻ, ẩm độ cao và đất rừng phong phú, Lai Châu hội tụ những điều kiện tự nhiên lý tưởng để trồng sâm. Cây sâm ở đây sinh trưởng mạnh, dược tính ổn định, hàm lượng saponin cao yếu tố quyết định chất lượng dược liệu.
Tận dụng lợi thế này, tỉnh Lai Châu đã quy hoạch hàng trăm ha đất rừng tại Sìn Hồ, Phong Thổ, Tân Uyên và Tam Đường để phát triển vùng sâm tập trung. Từ các nguồn gen quý trong tự nhiên, tỉnh nghiên cứu chọn lọc, nhân giống ra “Sâm Lai Châu” một thương hiệu dược liệu đặc trưng, được định vị là sản phẩm chủ lực quốc gia nhóm dược liệu.
Các chuyên gia đánh giá, Lai Châu có tiềm năng trở thành “thủ phủ sâm” của miền Bắc nếu tiếp tục được đầu tư theo hướng bài bản và bền vững, tương tự như mô hình sâm Ngọc Linh tại Kon Tum.
Xác định sâm là “cây làm giàu” và là trụ cột trong phát triển nông nghiệp sinh thái, chính quyền Lai Châu đã triển khai hàng loạt chính sách hỗ trợ người dân, từ cấp giống, hướng dẫn kỹ thuật, cho vay ưu đãi, đến bao tiêu sản phẩm thông qua các mô hình liên kết.
Sâm Lai Châu không chỉ là cây dược liệu, mà là thương hiệu là biểu tượng cho hướng phát triển kinh tế xanh. Ảnh minh họa
Doanh nghiệp cung cấp giống và cam kết thu mua sản phẩm; người dân đảm nhiệm trồng, chăm sóc theo quy trình GACP-WHO; Nhà nước đầu tư hạ tầng, giao đất rừng, mở đường giao thông, điện nước vào vùng trồng; còn các viện nghiên cứu đảm bảo chất lượng giống, kiểm soát dược chất và hỗ trợ công nghệ.
Nhờ mô hình này, hàng trăm hộ dân ở Lai Châu đã có sinh kế ổn định, thu nhập tăng gấp 2–3 lần so với trước. Cây sâm không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần nâng cao độ che phủ rừng, cải tạo đất, bảo vệ nguồn nước đúng với tinh thần “lấy rừng làm sinh kế”.
Không dừng lại ở trồng nguyên liệu, Lai Châu đang hướng đến phát triển công nghiệp chế biến sâu để gia tăng giá trị sản phẩm. Các doanh nghiệp trong tỉnh đã bắt đầu đầu tư dây chuyền sản xuất hiện đại, cho ra đời các sản phẩm cao sâm, trà sâm, viên nang, rượu sâm và mỹ phẩm chiết xuất từ tinh chất sâm.
Theo ước tính, giá trị sản phẩm chế biến có thể cao gấp 5 - 7 lần so với xuất bán thô. Đây là hướng đi then chốt giúp “Sâm Lai Châu” xây dựng vị thế cạnh tranh trên thị trường dược liệu trong nước và quốc tế.
Song song, các hoạt động truy xuất nguồn gốc, quảng bá thương hiệu "Sâm Lai Châu – tinh túy núi rừng Tây Bắc" đang được triển khai, góp phần đưa sản phẩm vươn ra thị trường toàn quốc và quốc tế.
Cùng với đó, tỉnh đẩy mạnh đăng ký chỉ dẫn địa lý, xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử, quảng bá thương hiệu qua hội chợ dược liệu quốc gia, chương trình OCOP, sàn thương mại điện tử và du lịch sinh thái trải nghiệm “con đường sâm Lai Châu”.
Mỗi hộ dân, mỗi hợp tác xã được khuyến khích trở thành “đại sứ thương hiệu” trực tiếp trưng bày, giới thiệu và bán sản phẩm dược liệu ngay tại vườn trồng. Điều này vừa tạo sinh kế, vừa lan tỏa hình ảnh vùng sâm xanh - sạch - bền vững.
Hướng tới trung tâm dược liệu của miền Bắc
Hiện toàn tỉnh Lai Châu đã phát triển hơn 200 ha sâm, trong đó nhiều diện tích đạt chuẩn GACP-WHO. Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030 hình thành vùng sản xuất sâm hàng hóa quy mô lớn, có nhà máy chế biến, trung tâm nghiên cứu giống và khu du lịch dược liệu gắn với cộng đồng.
Chính quyền địa phương cũng đang xúc tiến hợp tác với các viện nghiên cứu, doanh nghiệp dược trong và ngoài nước để mở rộng vùng trồng, chuẩn hóa quy trình và mở rộng thị trường xuất khẩu.
Sâm Lai Châu không chỉ là cây dược liệu, mà là thương hiệu là biểu tượng cho hướng phát triển kinh tế xanh, hài hòa giữa lợi ích con người và thiên nhiên.
Với chiến lược phát triển thương hiệu gắn liền chuỗi giá trị từ trồng trọt đến thương mại, Lai Châu đang từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ dược liệu Việt Namnơi cây sâm không chỉ làm giàu cho đất, mà còn làm giàu cho người dân vùng cao.