Trong đầu tư chứng khoán, không phải cứ mua cổ phiếu tốt là chắc chắn sinh lời. Một doanh nghiệp tuyệt vời vẫn có thể trở thành khoản đầu tư tồi nếu nhà đầu tư mua vào ở mức giá quá cao. Ngược lại, một doanh nghiệp bình thường vẫn có thể mang lại lợi nhuận đáng kể nếu được giải ngân đúng thời điểm và đúng vùng định giá.

Câu nói quen thuộc “Cổ phiếu tốt chưa chắc là cổ phiếu đáng mua - vấn đề là giá bao nhiêu” thể hiện rõ bản chất của đầu tư. Muốn đầu tư hiệu quả, nhà đầu tư cần hiểu thế nào là định giá hấp dẫn và quan trọng hơn là khi nào nên giải ngân.

Hiểu đúng về định giá và chọn thời điểm mua hợp lý

Thứ nhất, cần hiểu đúng về định giá hấp dẫn. Định giá hấp dẫn là khi giá cổ phiếu trên thị trường thấp hơn giá trị thực của doanh nghiệp hoặc thấp hơn tiềm năng tăng trưởng trong tương lai. Khi đó, nhà đầu tư mua được cổ phiếu với “biên an toàn” - tức phần chênh lệch đủ lớn giữa giá mua và giá trị thật, giúp giảm thiểu rủi ro và tăng khả năng sinh lời.

Để xác định điều này, nhà đầu tư thường sử dụng các chỉ số quen thuộc như P/E, P/B, PEG, EV/EBITDA, hoặc so sánh với trung bình ngành và lịch sử định giá của chính doanh nghiệp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng định giá không chỉ nằm ở con số mà phụ thuộc vào bối cảnh.

Chẳng hạn, một cổ phiếu có P/E 10 chưa chắc đã rẻ nếu doanh nghiệp đang tăng trưởng chậm lại. Ngược lại, cổ phiếu có P/E 20 vẫn có thể hấp dẫn nếu doanh nghiệp duy trì tốc độ tăng trưởng lợi nhuận 25-30% mỗi năm. Nói cách khác, cổ phiếu rẻ không phải là cổ phiếu có giá thấp, mà là cổ phiếu bị thị trường định giá thấp so với tương lai của nó.

Thứ hai, phải xác định thời điểm hợp lý để giải ngân. Ngay cả khi cổ phiếu được định giá hấp dẫn, yếu tố thời điểm mua vào vẫn có ý nghĩa quyết định đến hiệu quả đầu tư. Bởi lẽ, thị trường có thể tiếp tục giảm khiến nhà đầu tư rơi vào cảm giác “mua xong là đu đỉnh”.

Theo các chuyên gia, một thời điểm hợp lý để giải ngân thường hội tụ 3 yếu tố quan trọng.

Yếu tố thứ nhất, doanh nghiệp phải có triển vọng tăng trưởng rõ ràng. Câu chuyện tăng trưởng phải cụ thể, có thể nhìn thấy, chẳng hạn như mở rộng thị phần, hưởng lợi từ chính sách vĩ mô, chu kỳ ngành bước vào giai đoạn tăng trưởng mới hoặc doanh nghiệp có sản phẩm mới sắp đóng góp doanh thu đáng kể. Một doanh nghiệp thiếu động lực tăng trưởng thì khó có thể kỳ vọng cổ phiếu sẽ tăng giá bền vững.

Yếu tố thứ hai là cổ phiếu cần có định giá còn dư địa tăng. Nghĩa là giá hiện tại chưa phản ánh hết tiềm năng của doanh nghiệp hoặc vẫn thấp hơn giá trị nội tại. Khi đó, nếu nhà đầu tư nhận định sai, rủi ro giảm giá cũng không quá lớn còn nếu nhận định đúng, biên lợi nhuận sẽ mở rộng đáng kể theo thời gian.

Yếu tố thứ ba là dòng tiền thị trường cần ủng hộ xu hướng tăng. Dù cổ phiếu có tốt và rẻ, nhưng nếu thị trường chung đang trong xu hướng giảm mạnh, nhà đầu tư vẫn có thể thua lỗ do “đúng cổ phiếu nhưng sai thời điểm”. Chỉ khi cả VN-Index, nhóm ngành và dòng tiền thị trường cùng vận động tích cực, xác suất thành công của điểm mua mới được gia tăng đáng kể.

Khi cả 3 yếu tố này cùng xuất hiện, đó chính là thời điểm “vàng” để giải ngân an toàn và hiệu quả thay vì mua chỉ vì “cổ phiếu đang rẻ”.

Kết hợp giữa khoa học định giá và nghệ thuật thời điểm

Thứ ba, phải có nghệ thuật kết hợp giữa định giá và thời điểm. Định giá là khoa học, còn thời điểm là nghệ thuật. Nhiều nhà đầu tư mới thường chú ý đến “giá bao nhiêu”, trong khi những nhà đầu tư lão luyện lại quan tâm đến “vì sao nên mua lúc này”. Hai yếu tố này song hành, bổ trợ cho nhau: định giá giúp hiểu doanh nghiệp còn thời điểm giúp kiếm tiền từ doanh nghiệp đó.

Một cổ phiếu được định giá rẻ có thể đi ngang rất lâu trước khi thị trường nhận ra giá trị thật. Ngược lại, một cổ phiếu bị coi là “đắt” vẫn có thể tiếp tục tăng nếu dòng tiền và kỳ vọng thị trường còn ủng hộ. Vì vậy, điều quan trọng là nhà đầu tư phải kiểm soát xác suất, giữ kỷ luật và tránh bị cuốn theo tâm lý đám đông hay hội chứng FOMO.

Thị trường chứng khoán luôn có cơ hội và doanh nghiệp tốt sẽ luôn xuất hiện. Tuy nhiên, không phải ai cũng kiếm được tiền từ những cơ hội đó. Sự khác biệt giữa người thành công và người thua lỗ nằm ở khả năng đánh giá giá trị đúng, chọn thời điểm phù hợp và kiên nhẫn chờ đợi vùng mua hợp lý.

Khi nhà đầu tư hiểu rõ thế nào là định giá hấp dẫn và biết khi nào nên giải ngân họ sẽ không còn phụ thuộc vào tin đồn, room chat hay cảm xúc nhất thời. Thay vào đó, họ có thể tự tin xuống tiền với sự chủ động, kỷ luật và chiến lược rõ ràng, hướng tới hiệu quả đầu tư bền vững trong dài hạn.