Phóng viên: Năm 2020 đã đi qua, thời điểm này nhìn lại kinh tế Việt Nam năm qua, theo ông, đâu là những điểm sáng?

TS.Trần Du Lịch: Có thể nói với chủ trương, giải pháp kịp thời, đồng bộ của Chính phủ ngay từ đầu năm đã giúp kinh tế Việt Nam vượt qua năm 2020 với nhiều điểm nhấn nổi bật. Các kết quả đạt được trong năm qua càng có ý nghĩa hơn khi đại dịch COVID-19 tác động tiêu cực đến mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội.

Ngay khi đại dịch COVID-19 xảy ra, Chính phủ đã điều hành chính sách kinh tế vĩ mô hướng tới “mục tiêu kép”, tức là: Vừa ưu tiên chống dịch nhưng vừa phải duy trì không để nền kinh tế gãy đổ. Với ưu tiên trong điều hành như vậy đã góp phần đưa kinh tế vĩ mô vượt qua năm 2020 đầy biến động và đạt được những kết quả rất ấn tượng. Các thành quả này cũng được các tổ chức quốc tế đánh giá rất cao.

Theo tôi, thành quả kinh tế Việt Nam đạt được ở các điểm nổi bật sau:

Thứ nhất, chúng ta đã chặn đứng được đại dịch, hạn chế tối đa những tác động tiêu cực mà đại dịch có thể gây ra. Nhất là đợt tái phát lần thứ 2 cũng đã được ngăn chặn kịp thời. Đây là thành tựu bao trùm nổi bật đầu tiên có liên quan đến kinh tế, chính trị, xã hội và sức khỏe người dân.

Thứ hai, ngoài một số ngành dịch vụ do giãn cách xã hội như: Du lịch, khách sạn, nhà hàng, dịch vụ vui chơi giải trí… bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch COVID-19; thì phần lớn các hoạt động kinh tế khác lại được duy trì. Đặc biệt, những địa phương có tỷ trọng công nghiệp chế biến chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế đều duy trì được tốc độ tăng trưởng khá cao, thậm chí cá biệt có những địa phương tăng trưởng GRDP lên đến trên 10%.

Thứ ba, đại dịch COVID-19 ảnh hưởng thương mại toàn cầu rất lớn nhưng Việt Nam vẫn duy trì được xuất khẩu, thậm chí đã xuất siêu. Trừ một vài thị trường bị ảnh hưởng lớn như: EU, Nhật Bản, Hàn Quốc… thì phần lớn xuất khẩu của chúng ta duy trì được tốc độ tăng, trong đó có thị trường Mỹ. Thậm chí, một số ngành công nghiệp chế biến (đặc biệt trong lĩnh vực nông sản) vẫn duy trì được nhịp độ tăng trưởng tốt. Điều đó giúp ổn định được đời sống của công nhân cũng như một bộ phận nông dân có liên quan đến hoạt động sản xuất, xuất khẩu.

Thứ tư, về vĩ mô chúng ta vẫn giữ được ổn định nền tài chính quốc gia, kiểm soát được nợ công, duy trì được giá trị đồng tiền và tỷ giá. Đặc biệt, tôi rất ấn tượng với việc giảm được lãi suất kể cả đối với đối tượng ưu tiên, giảm lãi suất huy động cũng như lãi suất cho vay, kéo giảm mặt bằng lãi suất chung... Nói nôm na tức là những yếu tố để ổn định nền tài chính quốc gia đều được giữ vững trong năm qua.

Thứ năm, mặc dù chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19 và tình trạng lũ lụt bất thường của khu vực miền Trung nhưng với sự hưởng ứng, đồng thuận của toàn dân đã hỗ trợ chính sách của Chính phủ đi tới thành công. Chính niềm tin của người dân với các giải pháp điều hành của Chính phủ đã giúp chúng ta vượt qua khó khăn.

Nhìn tổng thể lại, năm 2020 là một năm rất thành công khi xét trên quan hệ kinh tế quốc tế và kinh tế trong nước.

Phóng viên: Bên cạnh những dấu ấn nổi bật trên, đâu là những thách thức, bất cập đang tồn tại, thưa ông?

TS.Trần Du Lịch:Dù đạt được những kết quả nổi bật trên tất cả mọi mặt kinh tế xã hội nhưng theo tôi vẫn còn tồn tại những hạn chế, cụ thể: Việc triển khai gói an sinh xã hội 62.000 tỷ đồng triển khai khá chậm. Trong quá trình triển khai còn tồn tại một số hạn chế, vướng mắc, đòi hỏi phải có giải pháp tháo gỡ kịp thời nhằm bảo đảm đúng kế hoạch và tiến độ đề ra để người dân nói chung, người lao động nói riêng nhận được đầy đủ gói hỗ trợ này; hay các dự án bất động sản tại các thành phố lớn (Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh…) đều bị ngưng trệ, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển chung của thị trường...

Bên cạnh đó, với những thành công đã đạt được trong năm 2020 cũng sẽ tạo thêm áp lực và đặt ra những nhiệm vụ khá nặng nề cho năm 2021 trong vấn đề ổn định kinh tế vĩ mô. Hàng loạt các vấn đề cần được quan tâm và có hướng giải quyết cụ thể, có thể kể đến như: Nâng cao năng lực tài chính cho doanh nghiệp, các ngân hàng thương mại đứng trước nguy cơ tăng nợ xấu do hệ quả từ việc thực thi chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong năm 2020 (hoãn, giãn, khoanh nợ… theo tinh thần của Thông tư 01/2020/TT-NHNN)…

Phóng viên: Với hệ thống tài chính – ngân hàng thì sao. Đâu là những nét tích cực/kết quả nổi bật của hệ thống tài chính – ngân hàng trong năm qua, thưa ông?

TS.Trần Du Lịch: Bám sát chủ trương của Quốc hội, Chính phủ và diễn biến kinh tế vĩ mô, thị trường trong và ngoài nước, trong năm 2020, NHNN đã điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, thận trọng, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, thị trường tiền tệ và ngoại hối, hỗ trợ phục hồi kinh tế trước diễn biến phức tạp của dịch COVID-19. Các giải pháp điều hành của NHNN năm qua không chỉ góp phần hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp vượt qua khó khăn, mà còn góp phần duy trì được sự ổn định của nền tài chính quốc gia. Có thể khẳng định: Thành công của Chính phủ trong điều hành kinh tế vĩ mô năm qua có những đóng góp rất lớn từ khu vực ngân hàng.

Phóng viên: Trong bối cảnh hiện nay, các ngân hàng cần ưu tiên phát triển các điều kiện gì để nâng cao năng lực cạnh tranh và giữ hoạt động ổn định, bền vững?

TS.Trần Du Lịch: Như trên tôi đã nói, các ngân hàng đang đứng trước nguy cơ nợ xấu tăng do COVID-19, do đó cần tiếp tục cảnh báo về vấn đề nợ xấu trong năm tới. Bên cạnh đó, để giúp doanh nghiệp phục hồi sau đại dịch COVID-19, trong năm 2021, trong điều hành vĩ mô nên cân nhắc tính toán có dư địa nới lỏng chính sách tiền tệ ở mức độ cần thiết cũng như chính sách tài khóa để tăng lượng vốn cho nền kinh tế.

Tôi dự báo năm 2021, tốc độ tăng trưởng kinh tế sẽ quay lại mức 6,7%. Do vậy, “van” tín dụng trong năm 2021 không thể dưới 10% như lâu nay mà phải trong khoảng từ 14-15%. Để đạt được điều này, phải phát triển đồng bộ giữa huy động vốn tín dụng qua ngân hàng, cùng với đẩy mạnh huy động vốn qua thị trường chứng khoán và trái phiếu doanh nghiệp… Để cân đối nguồn vốn chung cho nền kinh tế, cần phát triển bền vững trên cả “2 chân”: Một chân qua hệ thống ngân hàng thương mại, một chân qua thị trường chứng khoán. Theo tôi, cần tính toán chính sách đồng bộ cho cả hai lĩnh vực này trong năm 2021.

Phóng viên: Như ông vừa chia sẻ, nợ xấu tiếp tục là thách thức của ngành Ngân hàng trong năm tới. Vậy, đâu là giải pháp để giải bài toán nợ xấu, thưa ông?

TS.Trần Du Lịch: Dù đang chịu áp lực tăng nhưng nợ xấu vẫn nằm trong tầm kiểm soát, dự báo chủ động chứ không phải bị động như giai đoạn 2010-2012. Do vậy, để giải bài toán nợ xấu, các ngân hàng cần tiếp tục đẩy mạnh trích lập dự phòng rủi ro, cùng với đó là quyết liệt đẩy nhanh tiến trình áp dụng các quy định theo tiêu chuẩn của Basel II theo yêu cầu của NHNN và tiếp tục quá trình tái cơ cấu theo chương trình đặt ra trước đây để nâng cao sức mạnh của hệ thống ngân hàng.

Phóng viên: Trước thềm năm mới, ông có chia sẻ gì nhằm giúp các doanh nghiệp Việt Nam nói chung, hệ thống tài chính ngân hàng Việt Nam nói riêng, nâng cao khả năng cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập sâu và rộng như hiện nay?

TS.Trần Du Lịch: Năm 2021 là năm rất quan trọng cho chiến lược 10 năm tới – thời kỳ hậu COVID. Đặc biệt, đây là giai đoạn chuyển đổi số, nền kinh tế số. Với chương trình chuyển đổi số 2021-2025 của Chính phủ, số hóa nền kinh tế, theo tôi hệ thống ngân hàng đã đi đầu và tiếp tục đi đầu trong việc chuyển đổi số và là động lực thúc đẩy doanh nghiệp gắn kết với ngân hàng trên nền tảng công nghệ số và chuyển đổi số. Với phương hướng và cách thức thực thi như vậy, tôi tin rằng, chúng ta sẽ phát triển rất tốt trong thời gian tới.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!

Hoàng Mai - Ngô Hải

Theo Tạp chí Thị trường Tài chính - Tiền tệ (link gốc)

Tst